100 lat temu urodził się Nelson Mandela
Nelson Mandela urodził się w klanie Thembu w królewskiej rodzinie ludu Khosa w wiosce Mvezo w późniejszym bantustanie Transkei. Przeznaczoną mu po ojcu rolę wodza i królewskiego zausznika odrzucił, wyjeżdżając do Johannesburga, by zostać prawnikiem. Na początku lat 50. jako pierwszy czarnoskóry otworzył kancelarię adwokacką, ale poświęcił karierę prawniczą dla polityki.
W 1942 roku został członkiem Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), po sześciu latach wszedł do jego władz i w 1952 roku objął szefostwo kampanii przeciwko segregacji rasowej. W 1960 roku organizacja została zdelegalizowana. Rok później N. Mandela stanął na czele zbrojnego skrzydła ANC, które prowadziło działania sabotażowe. Aresztowany w 1962 roku został skazany na dożywotnie więzienie.
Świat przypomniał sobie o nim w połowie lat 70., gdy w Soweto wybuchło uliczne powstanie czarnej młodzieży, którego policji nie udało się stłumić. Zaczęto domagać się uwolnienia z więzienia N. Mandeli.
W połowie lat 80. przywódcy RPA uznali, że N. Mandelę trzeba zwolnić, by uniknąć wojny domowej. Proponowali mu, że wypuszczą go na wolność, ale odmawiał zwolnienia warunkowego, mówiąc, że „układać się mogą tylko ludzie wolni”.
W więzieniu spędził łącznie 27 lat. Wyszedł na wolność 11 lutego 1990 roku zgodnie z orzeczeniem prezydenta RPA Frederika Willema de Klerka, który podjął decyzję o zniesieniu apartheidu i ponownej legalizacji ANC.
F.W. de Klerk i N. Mandela w 1992 r., fot. pl.wikipedia.org
N. Mandela z F.W. de Klerkiem ustalali zasady przyszłych porządków, gdy na czarnych przedmieściach Johannesburga toczyły się prowokowane przez tajną policję walki między zwolennikami ANC i wspieranej przez rząd zuluskiej partii Inkatha. N. Mandela oskarżał F.W. de Klerka, że za dnia rozmawia z nim o pokoju, nocą zaś nasyła na jego zwolenników „szwadrony śmierci”. Negocjacje zakończyły się triumfem ANC, który przejął władzę. W 1994 roku N. Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem kraju.
Urząd pełnił do 1999 roku, realizując w tym czasie program pokojowego odejścia od apartheidu. Po zakończeniu kadencji nie ubiegał się o reelekcję i odszedł na emeryturę. W tym czasie aktywnie współpracował z fundacjami swojego imienia, spotykał się z politykami i światowymi przywódcami, a także uczestniczył w licznych projektach charytatywnych.
N. Mandela i G.W. Bush, fot. pl.wikipedia.org
Zdobył międzynarodowe uznanie – wspólnie z F.W. de Klerkiem otrzymał w 1993 roku Pokojową Nagrodę Nobla „za pracę nad pokojowym zniesieniem apartheidu i położenie fundamentów pod nową, demokratyczną Republikę Południowej Afryki”. W tym roku minie 25. rocznica przyznania mu tego wyróżnienia.
Nelson Mandela zmarł z powodu infekcji płuc 5 grudnia 2013 roku w wieku 95 lat w swoim domu w Houghton w Johannesburgu. Został pochowany w rodzinnym grobie w prowincji Qunu. Był nie tylko najpopularniejszym obywatelem RPA, ale i najbardziej kochanym. Powszechnie uznawany jest za „ojca narodu”, przez miejscowych nazywanym po prostu „Tata” Mandela.
W 2009 roku dzień 18 lipca ogłoszono Międzynarodowym Dniem Nelsona Mandeli, którego celem miała być promocja pokoju na świecie oraz przypominanie dziedzictwa przywódcy RPA. Według Centrum Pamięci Nelsona Mandeli coroczne wydarzenie ma zachęcić ludzi na całym świecie do zwrócenia się w stronę drogi, którą N. Mandela podążał przez całe życie. „Mandela oddał 67 lat swojego życia, walcząc o prawa człowieka. Wszystko, o co prosimy, to aby każdy poświęcił (na to – przyp. red.) 67 minut swojego czasu niezależnie od tego, czy jest to wsparcie organizacji charytatywnej, czy praca na rzecz lokalnej społeczności” – czytamy na stronie centrum.
Na podstawie: PAP, pl.wikipedia.org, biography.com
