135 lat temu urodził się Juliusz Osterwa
Naprawdę nazywał się Juliusz Maluszek, jednak realizując swoje debiutanckie przedstawienie w 1904 roku, przybrał pseudonim Osterwa od nazwy szczytu w Tatrach Słowackich. Pomysł podsunął mu jego kolega ze szkolnej ławki, wybitny reżyser – Leon Schiller.
Kiedy w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, Juliusz Osterwa był już ważną postacią polskiego teatru i popularnym aktorem, który najpierw grał w lekkim repertuarze farsowym, by potem przejść do repertuaru romantycznego.
Dziełem życia Juliusza Osterwy był Teatr Reduta działający w latach 20. i 30. ubiegłego wieku. Jego celem było poszukiwanie nowych metod pracy oraz nowych form teatralnych.
Osterwa kierował Redutą w jej okresach warszawskich (w latach 1919-1924 i 1931-1939) oraz w trakcie pobytu zespołu w Wilnie (1925-1929).
Wileński Teatr na Pohulance stał się stałą siedzibą trupy Osterwy w 1925 r. Na inaugurację pokazano „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego w nowym opracowaniu reżyserskim Osterwy, który zagrał też rolę Konrada. Drugim jego sukcesem inscenizatorskim i aktorskim w tym okresie był plenerowy „Książę Niezłomny” Juliusza Słowackiego z Osterwą jako Don Fernandem, pokazywany zarówno w Wilnie, jak i w innych polskich miastach, bowiem Reduta bardzo dużo grywała wówczas w objeździe, w który zespół „wyruszał wagonami kolejowymi, wraz z dekoracjami”.
Jedną z najważniejszych wartości Reduty stała się idea pracy zespołowej na wzór moskiewskiego MChAT-u. Wspólna twórczość oraz sprawiedliwy podział obowiązków w teatrze, także administracyjnych i tych związanych z techniką sceny, miał zapewnić wspólnotową odpowiedzialność za dzieło. Członkowie Reduty nie tylko pracowali, ale i mieszkali wspólnie. Stąd teatr Osterwy zaczęto nazywać „komuną”, a nawet „zakonem”, gdyż przed aktorami stawiano bardzo wysokie wymagania etyczne.
W zamierzeniu Juliusza Osterwy Teatr Reduta miał stworzyć fundament pod przyszły teatr monumentalny, zapowiadany przez Leona Schillera, poprzez rozwój zespołu oparty na polskiej dramaturgii klasycznej i współczesnej. Reduta współpracowała i promowała twórczość zwłaszcza dwóch polskich pisarzy – Stefana Żeromskiego i Józefa Szaniawskiego.
Juliusz Osterwa łączył pracę w Reducie z licznymi aktywnościami w innych polskich teatrach jako aktor, reżyser czy dyrektor. Występował i reżyserował na najważniejszych scenach Warszawy, Krakowa, Wilna i Lwowa. Do dziś jest uważany za jednego z najwybitniejszych polskich aktorów i reżyserów teatralnych i jednego z wielkich twórców polskiego teatru.
2 maja 1923 r. Osterwę odznaczono Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1936 r. uhonorowano go Złotym Wawrzynem Akademickim „za szerzenie zamiłowania do polskiej literatury dramatycznej”. W 1946 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.
Artysta zmarł w 1947 r. Został pochowany na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Na podstawie: IAR, PAP
