92 lata temu Polskie Radio Wilno rozpoczęło nadawanie programu
Polskie Radio Wilno zaczęło działać próbnie pod koniec 1927 roku, natomiast uroczyste otwarcie i poświęcenie stacji odbyło się 15 stycznia 1928 roku.
„Programy były wtedy bardzo skromne. Codziennie nadawaliśmy zaledwie dwie godziny, choć mieliśmy już orkiestrę radiową pana Adamusa. Pomyślałem też o tym, że warto dawać odczyty, chociażby o historii Polski. Musiałem również znaleźć artystów, którzy graliby na fortepianie, na skrzypcach, śpiewali, więc chodziłem po koncertach do rozmaitych lokali i nasłuchiwałem, jaki głos pasuje do radia. Wtedy pokutowała opinia, że nie każdy śpiew nadaje się do mikrofonu” – wspominał ten okres Mikołaj Alojzy Kaszy, jeden ze współtwórców Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego.
Radiostacja Wileńska jednak szybko się rozwijała. Wsławiła się realizacją znakomitych słuchowisk oraz programów literacko-artystycznych. Brali w nich udział między innymi młodzi poeci – Czesław Miłosz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Teodor Bujnicki i Jerzy Zagórski.
Czesław Miłosz, laureat literackiego Nobla z 1980 roku po latach wspomniał, że głównie „wypisywał kolorowe papierki”, czyli układał program.
Można było usłyszeć tam także Juliusza Osterwę, który na antenie radia recytował „Sonety Krymskie” Adama Mickiewicza.
Wileńska rozgłośnia była pierwszą, w której wprowadzono teatr. Wielką popularnością cieszyły się gawędy Ciotki Albinowej, Wincuka Markotnego i Adwerdki, wygłaszane gwarą. Radiostacja codziennie transmitowała mszę świętą z kaplicy w Ostrej Bramie.
Dyrektorem techniczno-administracyjnym mianowany został Roman Pikiel, a radiowy zespół tworzyli między innymi Witold Hulewicz, Tadeusz Byrski, Halina i Alfred Daunowie, Zbigniew Kopalko, Joanna Piekarska, Paweł Jasienica i Tadeusz Łopalewski. Hulewicz był kilka lat dyrektorem programowym oraz twórcą pierwszego, oryginalnego słuchowiska napisanego dla radia – „Pogrzeb Kiejstuta”.
Sygnałem rozgłośni była słynna „kukułka”.
Wileńska rozgłośna zmieniała i urozmaicała program, biorąc pod uwagę głosy słuchaczy. I tak, zmniejszono liczbę odczytów emitowanych przez radio, pojawiło się natomiast więcej audycji muzycznych. Nadawano też relacje z kiermaszy, dożynek czy odpustów.
W archiwach Polskiego Radia zachowało się nawet przemówienie marszałka Józefa Piłsudskiego, który mówił m.in.: „Szanowne Panie i Szanowni Panowie! Człowiek jakoby ujarzmia żywioły, żywioły nie jego ręką wytworzone na naszym padole płaczu. Zaprzęga je człowiek do roboty, jak jaki wół. Woda więc obraca koła, ogień daje ciepło, a jedno jest żywioł nie boski, lecz ludzki i może dlatego człowiek tak mało go szanuje. Żywiołem tym jest praca, praca ludzkich mózgów, praca ludzkich serc i praca ludzkich mięśni”.
Wileńska rozgłośnia posiadała cztery budynki. Wszystkie zachowały się w Wilnie do dziś. Gmach dawnej Wileńskiej Rozgłośni na Zwierzyńcu mieści się na terytorium Centrum Rozwoju Dziecka. Kilka lat temu do ściany budynku przymocowano dwujęzyczną tabliczkę. W ten sposób upamiętniono pierwszą Rozgłośnię Wileńską Polskiego Radia. W gmachu przy dawnej ulicy Mickiewicza – dziś Aleja Giedymina – początkowo mieściła się siedziba litewskiego radia, teraz jest tam Państwowy Wileński Teatr Mały. Zachował się także budynek stacyjny na Lipówce oraz w Wierszuliszkach.
Polskie Radio Wilno nadawało program do 16 września 1939 roku, gdy zostało zbombardowane przez niemieckie samoloty.
Na podstawi: PAP, inf.wł., kurierwilenski.lt
