Czy modernistyczna architektura Kowna trafi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO?


Na zdjęciu: gmach Poczty Głównej w Kownie, fot. lt.wikipedia.org
Litwa złożyła do Centrum Światowego Dziedzictwa (ang. World Heritage Centre) w Paryżu wniosek nominacyjny o wpisanie modernistycznej architektury Kowna na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, we czwartek, 21 stycznia, podało Ministerstwo Kultury. Wniosek „Modernistyczne Kowno: Architektura optymizmu, 1919-1939“ będą teraz oceniali międzynarodowi eksperci oraz Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO. Proces oceny miałby potrwać około 1,5 roku.


Modernistyczna architektura Kowna, nazywana również architekturą Kowna międzywojennego, to grupa obiektów architektonicznych powstałych w tym mieście w latach 1919-1940. Łączą je cechy stylistyczne wspólne dla architektury modernizmu popularnego w owym czasie w Europie Zachodniej. Wśród najbardziej charakterystycznych budowli tego stylu w Kownie są Kasyno Oficerskie, Poczta Główna, kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego, Muzeum Wojskowe im. Witolda Wielkiego, jak również – inne budowle użyteczności publicznej i domy mieszkalne.

Chronione terytorium obejmowałoby dzielnice Naujamiestis (Nowe Miasto) i Žaliakalnis (Zielone Wzgórze).


Na zdjęciu: fasada Kasyna Oficerskiego w Kownie, fot. lt.wikipedia.org

„Od 2015 roku aktywnie uczestniczę w procesach skierowanych na uznanie architektury modernistycznej Kowna w skali światowej, dlatego szczerze się cieszę, że trzymam oto w ręku ten solidny wniosek, który już sam w sobie jest osiągnięciem naszego państwa” – podkreśla minister kultury Simonas Kairys. À propos, w latach 2015-2019 był wicemerem Kowna odpowiedzialnym za kulturę.

Jak zaznacza, sam proces sporządzania wniosku stanowi ogromną wartość. Dodaje, że zdobyte w jego trakcie doświadczenie oraz fakt, iż w 2022 roku Kowno będzie Europejską Stolicą Kultury, stanowią unikalną możliwość umocnienia modernistycznej architektury Kowna w kontekście światowym.

Zgodnie z założeniami realizacji Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (ang. Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage), architektura modernistyczna Kowna reprezentuje „wyjątkową powszechną wartość” oraz spełnia dwa z dziesięciu kryteriów oceny wniosku (wymagane co najmniej jedno kryterium) – „obiekt przedstawia ważną wymianę ludzkich wartości na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata w zakresie rozwoju architektury bądź technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu” (kryterium II), jak również – „przedstawia szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego bądź krajobrazu ilustrującego ważny etap w historii ludzkości” (kryterium IV).


Na zdjęciu: kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Kownie, fot. lt.wikipedia.org

Wniosek „Modernistyczne Kowno: Architektura optymizmu. 1919-1939“ został sporządzony we współpracy Ministerstwa Kultury z Samorządem m. Kowna i Sekretariatem Litewskiej Narodowej Komisji UNESCO. Nad wnioskiem pracowała grupa ekspertów, której od 2019 roku przewodniczyła historyk architektury z Wydziału Historii Uniwersytetu Wileńskiego prof. dr Marija Drėmaitė. Prace, ktróre zostały rozpoczęte jeszcze w 2016 roku, finansował Samorząd m. Kowna.  

Przypomnijmy, Lista Światowego Dziedzictwa zawiera spis obiektów objętych szczególną ochroną UNESCO ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą. Lista obejmuje (stan na rok 2019) 1 121 obiektów w 165 państwach, w tym 4 – na Litwie. Są to: Stare Miasto w Wilnie (1994), Mierzeja Kurońska (2000, wspólnie z Rosją), stanowisko archeologiczne w Kiernowie (2004), południk Struvego (2005, wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą).  


Na zdjęciu: Muzeum Wojskowe im. Witolda Wielkiego w Kownie, fot. lt.wikipedia.org

Na podstawie: lrkm.lrv.lt, pl.wikipedia.org