Dainius Junevičius: Czechowicz był dokumentalistą Wilna

Jest to wystawa poświęcona dawnej fotografii, początkom sztuki fotograficznej w Europie. Najstarsze zdjęcie prezentowane w Wileńskiej Galerii Obrazów pochodzi z 1857 r.

Jak mówi Dainius Junevičius, kurator wystawy „Józef Czechowicz i jego epoka w fotografii”, zależało mu na pokazaniu wielkości prac Józefa Czechowicza w kontekście epoki, w której żył. 

W pierwszej sali są więc eksponowane zdjęcia poprzedników Czechowicza – fotografików francuskich, rosyjskich, polskich. Édouard Baldus, Gustave Le Gray, bracia Bisson – nazwiska te są w każdym podręczniku historii fotografii. Prace fotografów francuskich pochodzą ze zbiorów Litewskiego Muzeum Sztuki, zostały też wypożyczone z Muzeum Narodowego w Warszawie. Jest także dość bogaty zbiów fotografii warszawskich fotografów: Karola Beyera, Konrada Brandela, Maksymiliana Fajansa czy Jana Mieczkowskiego. 

Osoby zainteresowane historią Wilna niewątpliwie zainteresują zdjęcia wykonane przez Abdona Kurzona, autora najwcześniejszych znanych fotografii Wilna. Utrwalona przez niego budowa tunelu w Ponarach to prawdopodobnie pierwsze zdjęcie przedstawiające Wilno.

Józef Czechowicz nie był pierwszym fotografem Wilna. Kiedy przeniósł się do miasta nad Wilią i Wilenką w 1865 roku, było ono już upamiętnione przez innych fotografów. Przez blisko 20 lat był natomiast jedynym, który utrwalał miasto na zdjęciach. Wykonał około 200 zdjęć: plenerowych, budynków, wnętrz kościołów i pałaców. „Dzięki niemu wiemy, jak wyglądało nasze miasto w latach 70. XIX wieku. Czechowicz był dokumentalistą Wilna” – mówi Dainius Junevičius.



Józef Czechowicz zajmował się nie tylko fotografią plenerową. Jako pierwszy w Wilnie wykonywał zdjęcia wnętrz kościelnych: m.in. kaplicy Świętego Kazimierza w katedrze czy kościoła św. Piotra i Pawła na Antokolu, ale też pałacu w Werkach. 

Dainius Junevičius żartuje, że nie jest stały w swojej miłości do fotografików. Przez kilka lat był zafascynowany twórczością Abdona Korzona (1926–1865), w wyniku powstała książka „Abdonas Korzonas – pirmasis Vilniaus vaizdų fotografas” (Abdon Korzon – pierwszy fotograf widoków Wilna). Jak zaznacza, bardzo lubi Czechowicza. Badając jego biografię, odtworzył niektóre nieznane bądź zapomniane fakty, m.in. datę urodzin. Przez wiele lat nieznane było miejsce pochówku Józefa Czechowicza. Wiadome było, że spoczywa na cmentarzu Bernardyńskim. Dzięki notatkom na odwrocie jednego ze zdjęć, które zrobiła wdowa po artyście, udało się ustalić dokładne miejsce i postawić skromny pomnik. 

Jak mówi Dainius Junevičius, każde miasto ma swój urok i każde miało i ma swoich malarzy i fotografów. Usytuowanie Wilna jest jednak wyjątkowo wdzięczne: położone nad rzekami Wilią i Wilenką... zapewne dlatego tak fascynowało fotografów. 

Migawki z otwarcia wystawy można obejrzec tutaj. Wystawa „Józef Czechowicz i jego epoka w fotografii” w Wileńskiej Galerii Obrazów (ul. Didžioji 4) będzie czynna do 3 marca 2019 r. 

Zdjęcia: Edwin Wasiukiewicz
Montaż: Mateusz Mozyro