Dwa kolejne rękopisy na litewskiej liście „Pamięć Świata”
Rękopisy żyjącego w XVIII wieku Gaona Wileńskiego (wł. Eliasza ben Salomona Zalmana) to tak naprawdę zbiór tekstów znanego rabina publikowanych w latach 1799–1940 w różnych miastach i krajach Europy. Wśród nich znajduje się kilka rzadkich wydawnictw, z których większość to jedyne egzemplarze na Litwie.
Jak informuje biblioteka, paradoksalnie sam Gaon za życia nie opublikował żadnego tekstu. Jego nauki były starannie zbierane i spisywane przez uczniów, synów i zięciów. Dopiero po jego śmierci zaczęto je redagować i publikować.
W swoich tekstach Gaon poruszał praktycznie wszystkie tematy ważne dla judaizmu i żydowskiej religijności: prawa religijne Żydów, interpretacje Talmudu i studia biblijne, kwestie dotyczące etyki oraz kabały. Jego głębokie myśli i spostrzeżenia miały ogromny wpływ na analityczne podejście do tekstów religijnych oraz ich zastosowanie w praktyce. Jego nauki rozsławiły Litwę jako silny żydowski ośrodek intelektualny i religijny.
Drugi z dokumentów wpisanych na listę „Pamięć Świata” to 11 rękopisów żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku litewskiego pisarza, etnografa i historyka Simonasa Daukantasa (Szymona Dowkonta). Pochodzą one z lat 1831–1858 i obejmują najważniejsze sfery działalności pisarza: historiografię, tłumaczenia autorów starożytnych i nowożytnych oraz leksykografię.
Biblioteka Narodowa złożyła wniosek o wpisanie tych dokumentów na litewską listę razem z Instytutem Literatury Litewskiej i Folkloru oraz Biblioteką Uniwersytetu Wileńskiego. Rękopisy przechowywane są bowiem w tych ośrodkach. Najwięcej – 8 – posiada Instytut, 2 – biblioteka uniwersytecka, a 1 – Biblioteka Narodowa.
Jak podkreśla placówka, prace S. Daukantasa mają szczególne znaczenie dla kultury litewskiej, a także dla badaczy twórczości litewskiego autora. Pisane przez niemal 30 lat rękopisy odzwierciedlają najbardziej dojrzały i twórczy okres w jego życiu.
Oficjalna ceremonia wpisania dokumentów na litewską listę „Pamięć Świata” odbędzie się 20 września w Litewskiej Bibliotece Narodowej.
„Pamięć Świata” to międzynarodowy projekt sygnowany przez UNESCO, którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów: rękopisów, druków, inskrypcji, dokumentów audiowizualnych (nagrań i filmów), itp. o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. W ramach programu prowadzone są listy międzynarodowa oraz narodowe i regionalne, a także opracowania i bazy danych gromadzące informacje o dziedzictwie zagrożonym i utraconym.
Na litewskiej liście znajduje się obecnie 68 dokumentów: 35 z nich ma znaczenie regionalne (europejskie), 33 – narodowe. Pierwszy dokument został wpisany na listę w 2006 roku – był to „Katechizm” Martynasa Mažvydasa. Jedyny jego egzemplarz dostępny na Litwie przechowywany jest w Litewskiej Bibliotece Narodowej.
Na podstawie: BNS, lnb.lt, pl.wikipedia.org