Dzieła sztuki, które w 2019 roku wróciły do polskich muzeów
„W czerwcu do Muzeum Narodowego we Wrocławiu wrócił XVI-wieczny obraz Abrahama Bloemaerta «Historia Apolla i Dafne»” – mówi główny specjalista Wydziału Restytucji Dóbr Kultury w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Agata Modzelewska. Wyjaśnia, że dzieło zostało odnalezione w kolekcji prywatnej w Polsce i po odmowie zwrócenia obrazu przez jego posiadaczkę, resort kultury skierował sprawę na drogę sądową, którą udało się wygrać. To pierwszy wygrany proces cywilny o dzieło sztuki będące stratą wojenną.
Dzieło zostało ewakuowane ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych w czerwcu 1942 roku i zabezpieczone w składnicy muzealnej w kościele klasztornym oo. Cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim. „W 1945 roku ze składnicy zrabowano około 100 dzieł sztuki i prawdopodobnie wśród nich był też obraz Bloemaerta” – zaznacza.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazało obraz Muzeum Narodowemu we Wrocławiu w czerwcu bieżącego roku.
W tym roku udało się odzyskać także obraz Marcina Zaleskiego „Wnętrze Katedry w Mediolanie”, który znajdował się w przedwojennej kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. Przypomina, że po upadku Powstania Warszawskiego wiele dzieł padło ofiarą grabieży lub uległo zniszczeniu, a inne wywieziono do składnic na Dolnym Śląsku, w Austrii i w Niemczech. Dodaje, że losy obrazu nie były znane do 2018 roku, kiedy został zdeponowany w domu aukcyjnym Dorotheum w Wiedniu i po rocznych negocjacjach z jego posiadaczem wrócił do Polski.
Ponadto w sierpniu do Muzeum Narodowego w Gdańsku przekazano zaginiony w czasie II wojny światowej miedzioryt Johanna Saenredama „Portret malarza Johanna von Aachen”.
W bazie strat wojennych widnieje nadal ponad 63 tysiące obiektów, a najcenniejszym z nich jest „Portret Młodzieńca” Rafaela, którego od lat poszukuje rząd polski i wielu badaczy. Główny specjalista Wydziału Restytucji Dóbr Kultury przypomina, że dzieło zostało zakupione do kolekcji Czartoryskich na początku XIX wieku, a po wybuchu II wojny światowej zostało zrabowane przez Niemców i wywiezione do Berlina. Dodaje, że w czasie wojny obraz trafił do Krakowa, do prywatnej kolekcji Hansa Franka, skąd w 1945 roku przewieziono go na Dolny Śląsk, a jego ślad ginie w pałacu państwa von Wietersheim-Kramst w Morawie. „Mamy nadzieję, że kiedyś uda nam się «Portret Młodzieńca» odzyskać, tym bardziej, że w magazynach Muzeum Książąt Czartoryskich cały czas znajduje się rama od tego obrazu” – podkreśla A. Modzelewska.
Elektroniczna baza strat wojennych prowadzona przez Wydział Restytucji Dóbr Kultury jest jedynym ogólnopolskim rejestrem obiektów, utraconych w wyniku II wojny światowej. Można ją znaleźć na stronie www.dzielautracone.gov.pl.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od początku lat 90. gromadzi informacje na temat ruchomych zabytków utraconych podczas II wojny światowej z terenów obecnej Polski. Wśród strat wojennych znajdują się dzieła takich mistrzów jak: Rafael, Annibale Carracci, Pieter Breughel (starszy), Anthony van Dyck, Jan Matejko, Jacek Malczewski, Wojciech Kossak czy Aleksander Gierymski.
Na podstawie: IAR
