Dziś 100. rocznica śmierci Bronisława Piłsudskiego


Bronisław Piłsudski, fot. pl.wikipedia.org
17 maja br. przypada 100. rocznica śmierci Bronisława Piłsudskiego, starszego brata Marszałka. Był etnografem, zajmował się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, głównie ludem Ajnów, który obserwował podczas zesłania na Sachalinie. Dzięki jego pracy dziś wiemy, jak brzmiał ich język.





Bronisław Piłsudski
urodził się w 1866 roku w Zułowie, gdzie rok później na świat przyszedł jego brat Józef. Od 1874 roku mieszkał w Wilnie, w którym 3 lata później wstąpił do gimnazjum. Studiował na Wydziale Prawa na uniwersytecie w Petersburgu, gdzie został wciągnięty w przygotowania Woli Ludu do zamachu na Aleksandra III. Po dekonspiracji spisku Bronisław został skazany na karę śmierci, zamienioną na 15 lat katorgi i zesłany na wyspę Sachalin. Tam zaczął się interesować kulturą autochtonicznych mieszkańców wyspy: Ajnów i Niwchów. Ucząc miejscowe dzieci, sam szybko nauczył się języka Niwchów. Zwrócił w ten sposób na siebie uwagę miejscowych władz, które powierzyły mu funkcje administracyjne i badania meteorologiczne.

W 1891 roku poznał znanego etnografa Lwa Sternberga, który także przebywał na zesłaniu. Badacz został skierowany na północ wyspy, gdzie miał zająć się badaniem problematyki miejscowych ludów. B. Piłsudski pomagał mu w tych badaniach, co okazało się wydarzeniem przełomowym dla jego kariery.

Mimo amnestii, jaką wyprosiły dla niego miejscowe władze, pozostał na Sachalinie. Tam objął funkcję zastępcy nauczyciela szkoły, którą sam założył. W 1899 roku pozwolono mu przenieść się do Władywostoku. Jako pracownik tamtejszego muzeum przygotował dalekowschodnią część rosyjskiej ekspozycji na Wystawę Światową w 1900 roku.

W 1903 roku otrzymał od Carskiej Akademii Nauk propozycję udania się na badania kultury Ajnów, Niwchów, Oroków i Mangunów na Sachalinie. Tam dołączył do wyprawy innego zesłańca, pisarza Wacława Sieroszewskiego, z którym udał się na badania kultury Ajnów na japońską wyspę Hokkaido.

Jednym z efektów jego pracy są unikatowe nagrania dźwiękowe zarejestrowane na 100 wałkach woskowych, Te jedyne znane nagrania języka Ajnów z tamtego okresu są obecnie dostępne w Centrum Kultury i Techniki „Manggha” w Krakowie. B. Piłsudski opublikował ponadto szereg artykułów poświęconych Anjom, ich kulturze i językowi. Przygotował specjalny projekt przepisów o ustroju i administracji wyspy. Ajnowie zawładnęli także jego życiem osobistym: w 1903 roku osiedlił się – już jako wolny człowiek – w wiosce Ai, gdzie ożenił się z Ajnką Shinhinchou, krewną wodza Bafunke Kimury. Do dziś w Japonii żyje dalekowschodnia linia rodu Piłsudskich.

W 1905 roku zmuszony został opuścić Sachalin, co spowodowało rozłąkę z żoną i dziećmi (Ajnowie uważali opuszczenie wioski przez kobietę za hańbę). Trafił do Japonii, gdzie zaprzyjaźnił się z pisarzem i poetą Shimeiem Futabateiem. Efektem tej znajomości było zawiązanie Towarzystwa Japońsko-Polskiego i pierwszej wymiany kulturalnej między oboma krajami. Do Europy wrócił przez Stany Zjednoczone w 1906 roku. Zamieszkał w Krakowie, skąd później przeniósł się do Zakopanego. Tu zajął się badaniami etnograficznymi mieszkańców Podhala i współorganizował Muzeum im. Tytusa Chałubińskiego. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii, gdzie podjął działalność niepodległościową. Pod koniec 1917 roku udał się do Paryża, gdzie 17 maja 1918 roku niespodziewanie poniósł śmierć. Bronisław Piłsudski utonął w Sekwanie. Sprawa do dziś pozostaje niewyjaśniona, podejrzewa się jednak, że była to śmierć samobójcza związana z depresją, która zdiagnozował u niego dr Józef Babiński.

Bronisław Piłsudski został pochowany 29 maja na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency od Paryżem.

Na podstawie: pl.wikipedia.org, polskieradio.pl