Enigma trafi do Muzeum Historii Polski

Maszyna szyfrująca Enigma, fot. muzhp.pl

List intencyjny pomiędzy dwoma instytucjami został podpisany we środę, 12 września, w Krakowie, gdzie znajduje się polski oddział firmy Prescient. W spotkaniu udział wzięli m.in. dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro oraz prezes Prescient Satyen Patel.

„Złamanie kodu Enigmy przez polskich matematyków jest jednym z kluczowych elementów współczesnej historii Polski i świata. W naszym muzeum znajdzie się największa w kraju ekspozycja o historii Polski i nie byłaby kompletna bez maszyny Enigma. Chcielibyśmy podziękować Prescient za zobowiązanie się do sfinansowania przyszłego zakupu” – powiedział Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.

Z kolei Satyen Patel podkreślił, że sfinansowanie zakupu eksponatu, który stał się jednym z symboli polskiej myśli naukowej jest „próbką wdzięczności firmy za możliwości, jakie przyniosło jej funkcjonowanie w Polsce”.

„To nasz niewielki wkład do polskiej historii i budowy Muzeum Historii Polski, a także symboliczne podziękowanie. Do dziś odczuwamy wielkie korzyści z przełomowego dokonania polskich naukowców, którzy nie tylko zwiedli nazistów, ale też położyli podwaliny pod nowe rozwiązania technologiczne” – powiedział Patel.

Dyrektor R. Kostro zaznaczył, że sfinansowanie zakupu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma przez amerykańskiego partnera jest bardzo ważnym wydarzeniem dla placówki z trzech powodów: maszyna jest ważnym symbolem polskiego wkładu w pokonanie nazistowskich Niemiec w czasie II wojny światowej i nie może jej zabraknąć w Muzeum Historii Polski; jest to także jak dotąd największa darowizna dla placówki otrzymana z zagranicznego przedsiębiorstwa oraz największa pojedyncza darowizna na rzecz wystawy stałej muzeum.

Jak zaznaczył dyrektor, ponad 1000-letnia historia Polski to złożona i fascynująca opowieść, w której jest również miejsce na narrację o innowacyjności i dokonaniach naukowych. „Na całym świecie znane są nazwiska Mikołaja Kopernika i Marii Skłodowskiej-Curie, ale my chcieliśmy, żeby do nich dołączyły również nazwiska Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, którym udało się złamać szyfr Enigmy” – powiedział.

„Ich dokonania są wciąż mało znane (…). Ten polski wkład znacząco przyczynił się do zwycięstwa aliantów nad III Rzeszą i do skrócenia II wojny światowej o wiele miesięcy, a może nawet lat, a tym samym do ocalenia milionów ludzkich istnień. Dlatego zależy nam na tym, żeby Enigma znalazła się na wystawie stałej muzeum” – podkreślił Kostro.

Maszyna szyfrująca Enigma, fot. muzhp.pl

Maszyna, która trafi do MHP wyprodukowana została na początku lat 30. XX w. Jest to egzemplarz przedseryjny Enigmy i jedna z pierwszych maszyn szyfrujących, jakie trafiły na wyposażenie armii niemieckiej. Zabytkowy eksponat ma niemal kompletne wyposażenie. Jest w doskonałym stanie, a jego zewnętrzny wygląd odpowiada oryginalnej, dobrze zachowanej Enigmie I. Maszyna przez lata użytkowania przechodziła szereg modernizacji i napraw, co wskazuje na intensywne jej wykorzystywanie w latach 30. oraz podczas II wojny światowej. Dzięki licznym remontom Enigma jest sprawna i działa bez zarzutu.

Zakończenie budowy i otwarcie siedziby i wystawy stałej Muzeum Historii Polski, mieszczącej się na terenie Cytadeli Warszawskiej (tzw. Park Niepodległości) jest planowane na 2021 r. Gmach będzie miał ponad 36 tys. m kw. powierzchni – jest to obecnie największa inwestycja w polskiej kulturze.

Pod koniec 1932 roku polski matematyk i pracownik Biura Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego Marian Rejewski dokonał czynu uznawanego za niemożliwy – złamał szyfr maszyny Enigma wykorzystywanej przez niemieckie wojska i jako pierwszy odczytał wiadomości wysłane za jej pomocą. W dalszych latach w pracy kryptologicznej pomagali mu dwaj inni wybitni matematycy Jerzy Różycki i Henryk Zygalski.

To polscy kryptolodzy dokonali kluczowego przełomu w swej dziedzinie przez zastosowanie do łamania szyfrów metody matematycznej w miejsce wykorzystywanej dotąd metody lingwistycznej – co stało się fundamentem wojennych sukcesów aliantów w zakresie kryptologii.