Frekwencja niezła, Wileńszczyzna aktywna

Większej niż poprzednio aktywności niewątpliwie sprzyja dobra pogoda - spoza chmur dość często wygląda słońce, jest ciepło. Litewskie media donoszą, że w wielu lokalach ustawiają się kolejki i na oddanie głosu trzeba czekać nawet godzinę, co budzi niezadowolenie wyborców, mnożą się skargi na pracę poszczególnych komisji wyborczych. Przewodniczący litewskiej Głównej Komisji Wyborczej (GKW) Z. Vaigauskas przyznaje, że niektore dzielnice wyborcze są za duże i powinny zostać zmniejszone. "Gdy frewencja była niewysoka, nie sprawiało to kłopotu, jednak gdy w określonych momentach aktywność wyborców wzrasta, tworzą się kolejki" - przyznaje szef GKW. W niektórych dzielnicach na listach jest nawet do 5 tys. wyborców, podczas gdy realna, sprawna przepustowość jednej dzielnicy to około 2 tys. wyborców. Tymczasem ostatnio były one wręcz komasowane: w porównaniu z poprzednimi wyborami liczba dzielnic nieznacznie zmalała - z 2034 (2008 r.) do 2017 (2012 r.).

Wiele emocji budzi także referendum w sprawie budowy nowej elektrowni atomowej. Wyborcy skarżą się, że w niektórych komisjach wywierany jest nacisk, by obowiązkowo oddać swój głos także w referendum. W innych członkowie komisji wręcz sugerują, że wyborcy nie muszą uczestniczyć w referendum. Tymczasem właśnie ono, zdaniem wielu obserwatorów, może być jedną z najważniejszych przyczyn wzrostu frekwencji, bo wciąż budzi żywe dyskusje zarówno polityków, jak i społeczeństwa. Przypomnijmy jednak, że poprzednio, w 2008 r., także przy okazji wyborów do sejmu, odbywało się referendum w sprawie przedłużenia pracy (niezamknięcia) elektrowni atomowej w Wisagini. Wówczas prawie 90 proc. uczestników referendum opowiedziało się za jej dalszym funkcjonowaniem (wbrew traktatowi akcesyjnemu z UE, który zobowiązywał Litwę do zamknięcia elektrowni). Jednak nie miało to większego znaczenia, gdyż referendum okazało się nieważne. Uczestniczyło w nim wówczas 48,43 proc. wyborców, podczas gdy zgodnie z litewskim ustawodawstwem referendum konsultacyjne jest ważne, gdy uczestniczy w nim co najmniej połowa obywateli uprawnionych do głosowania... 

Zwyczaje litewskich wyborców nie uległy jednak jakiejś większej zmianie, poza oczywistym prawie 40-procentowym wzrostem popularności głosowania przedterminowego. Wciąż niewielu rozpoczyna wyborczą niedzielę właśnie od spełnienia powinności obywatelskiej - do 10.00 głosowało dziś zaledwie 5,35 proc. wyborców (w 2008 r. - 5,02 proc.). Prawie połowa głosujących przychodzi do urn w okolicach południa - do 14.00 co czwarty uprawniony ma już głosowanie za sobą (dziś - 25,84 proc., w 2008 - 24,92 proc.). Ogólna frekwencja w wyborach sejmowych na Litwie ostatnio nie przekracza 50 proc. - w 2008 r. sięgała ona 48,6 proc., w 2004 r. - zaledwie 46 proc. Ostatnie wybory parlamentarne z rekordową frekwencją odbyły się w 2000 r. - wówczas do urn przyszło 58,63 proc. wyborców! Cztery lata wcześniej, w 1996 r., frekwencja wyniosła 52,92 proc.

Zmieniła się natomiast, i to wyraźnie, postawa mieszkańców Wileńszczyzny, wśród których większość stanowią Polacy. Jeżeli w latach 90. na tle innych regionów Litwy wyróżniali się oni pasywnością, dziś należą do najbardziej aktywnych. Większość terenów, zwarcie zamieszkanych przez Polaków, podzielona jest na cztery okręgi wyborcze: wileńsko-solecznicki (południowo-wschodnia Wileńszczyzna, wyraźna przewaga, Polak tradycyjnie zdobywa mandat już w pierwszej turze), wileńsko-szyrwincki (pogranicze północno-zachodnie, ostatnio uszczuplone na niekorzyść Polaków, jednak zwykle po drugiej turze mandat przypadał Polakowi), wileńsko-trocki (pogranicze zachodnie, teren trudny), orańsko-ejszyski (pogranicze południowo-zachodnie, Polak regularnie trafia do drugiej tury, ale nigdy jeszcze nie udało mu się zdobyć mandatu). Do "polskich" można zaliczyć także okręg nowowilejski - wielonarodowe wschodnie obrzeża Wilna.

Zmianę postawy dobitnie oddaje porównanie aktywności wyborców z tych okręgów w wyborach sejmowych z lat 1996 i 2008. U schyłku drugiego tysiąclecia Wileńszczyzna była liderem "od końca": "polskie" okręgi zajmowały (na 70 okręgów wyborczych) cztery z pięciu ostatnich miejsc! Tak na przykład, gdy w jednym z okręgów Kłajpedy (sporo Rosjan!) frekwencja sięgała 58 proc., a w okolicach Kowna - nawet 59 proc., w okręgu wileńsko-solecznickim - zaledwie 31,12 proc., w wileńsko-trockim - 32,44 proc., w wileńsko-szyrwinckim - 36,18 proc., w nowowilejskim - 37,54 proc. ... A już po trzech kadencjach sytuacja się odwróciła - przy ogólnym wzroście apatii (czy też emigracji?) mieszkańców Litwy Wileńszczyzna nabrała pewności siebie i poczuła się panem we własnym domu. W wyborach samorządowych "polskie" okręgi znalazły się w ścisłej czołówce najaktywniejszych, a nawet w wyborach sejmowych zbliżyły się do tej czołówki. Na przykład w 2008 r. do 19.00 w okręgu wileńsko-szyrwinckim głosowało już 44,66 proc. wyborców (w 1996 - 36,18 proc.), w wileńsko-solecznickim - 41,81 proc. (ponad 30-procentowy wzrost! W 1996 - 31,12 proc.!). Spadek zanotowała tylko Nowa Wilejka, niegdyś przemysłowe przedmieście Wilna - 35,9 proc. wobec 37,54 proc. w 1996 r.

Dziś także Wileńszczyzna wyróżniała się aktywnością: o 10.00 okręg wileńsko-solecznicki był drugi pod względem porannej frekwencji (8,09 proc., lepsze tylko Rosienie - 8,78 proc.), o 14.00 zaś był czwarty (29,44 proc.), wileńsko-szyrwincki - dziewiąty (28,06 proc.), podczas gdy np. Nowa Wilejka niezmiennie jest dziesiąta od końca - 23,33 proc. ... Ostatnie dane na temat aktywności wyborców zostaną zebrane o 19.00, a ostateczną frekwencję wyborów sejmowych 2012 roku poznamy już jutro.

Na podstawie: VRK, inf.wł.