Góra Giedymina ujawnia zagadki przeszłości


Góra Giedymina, fot. wilnoteka.lt
Historyk Antanas Kulakauskas ma niemal 100-procentową pewność, że w trakcie prac archeologicznych na Górze Giedymina historycy odkryli miejsce pochówku Zygmunta Sierakowskiego, jednego z przywódców powstania styczniowego na Litwie. Jak mówi, wskazuje na to obrączka z wygrawerowanymi imionami Zygmunta i jego żony Apolonii oraz datą ślubu. Niewykluczone, że zostali pogrzebani tam również inni powstańcy, m.in. Konstanty Kalinowski, ks. Stanisław Iszora i Bolesław Kajetan Kołyszko. Sensacyjne odkrycie zostało dokonane dzięki temu, że specjaliści ruszyli na ratunek osuwającej się Górze Giedymina.
"Większość podobnych odkryć jest dokonywana przypadkowo, kiedy dochodzi do jakichś sytuacji awaryjnych, w trakcie prac budowlanych. O tym, że na Górze Giedymina mogą być pochowani rozstrzelani i powieszeni na placu Łukiskim powstańcy styczniowi, było wiadomo od dawna, ale brakowało faktów. Teraz natomiast odkryliśmy grób, o którym w 99 procentach możemy powiedzieć, że jest to miejsce pochówku Zygmunta Sierakowskiego. Wskazuje na to znaleziona obrączka - raczej wątpliwe, by przed śmiercią ktoś nosił na palcu cudzą obrączkę ślubną" - mówi dr Antanas Kulakauskas, historyk z Uniwersytetu Witolda Wielkiego.  

Sierakowscy pobrali się na rok przed straceniem Zygmunta. W momencie jego śmierci Apolonia była w ciąży. Zmuszono ją jednak do oglądania egzekucji. Dalszy los żony powstańca też był tragiczny: w zaawansowanej ciąży została zesłana w głąb Rosji, tam urodziła córeczkę Zygmuntę, która zmarła na zesłaniu w wieku 3 lat. Apolonia doczekała odzyskania niepodległości przez Polskę, zmarła w 1919 r. w Warszawie, w wieku 81 lat. 

Zygmunt Sierakowski pochodził z Wołynia, z rodziny o tradycjach patriotycznych, jego ojciec zginął w powstaniu listopadowym. Z Litwą był związany poprzez żonę, Apolonię Dalewską, której rodzina również była zaangażowana w działalność patriotyczną. Antanas Kulakauskas przypuszcza, że wśród pogrzebanych na Górze Giedymina muszą być szczątki Tytusa Dalewskiego, 23-letniego przyrodniego brata Apolonii, również straconego na placu Łukiskim. 

Zygmunt Sierakowski od najmłodszych lat był zaangażowany w działalność konspiracyjną, patriotyczną, niemniej zrobił błyskotliwą karierę w armii carskiej, był zaufaną osobą ówczesnego ministra wojny Dmitrija Miliutina. Miał zresztą ogromne zasługi dla wojska rosyjskiego - był jednym z inicjatorów ustawy zakazującej kar cielesnych w armii. Jako oficer Sztabu Generalnego wojska carskiego, osoba znająca języki obce, nawiązywał kontakty zagraniczne, podczas oficjalnych wyjazdów zagranicznych spotykał się z przedstawicielami władz, polską emigracją, nawiązał kontakty z Garibaldim w sprawie pomocy dla powstania. Powstaniem styczniowym dowodził niespełna miesiąc, ale jak mówi litewski historyk, jego zasługi dla ruchu wyzwoleńczego są ogromne. 

Antanas Kulakauskas ma nadzieję, że sensacyjne odkrycie na Górze Giedymina przyczyni się do zwiększenia zainteresowania powstaniem styczniowym w środowisku litewskim - w 2013 r. obchody 150. rocznicy powstania na Litwie minęły bez większego wydźwięku. 

Historyk uważa, że bohaterów powstania styczniowego należy godnie pochować i upamiętnić. Na tablicy pamiątkowej na placu Łukiskim powinny się pojawić nazwiska wszystkich 21 straconych tam powstańców. Upamiętnić należy również miejsce na Górze Giedymina, gdzie zostały znalezione ich szczątki. "Wynika jednak kwestia pochówku. Moim zdaniem, musi powstać osobny zespół pomnikowy na którymś z wileńskich cmentarzy - na przykład na Rossie, gdzie są groby innych powstańców styczniowych. Napisy zaś powinny być po polsku, litewsku, białorusku, ukraińsku, czyli w językach narodów WKL" - uważa dr Antanas Kulakauskas.


Zdjęcia: Jan Wierbiel, Paweł Dąbrowski, Edwin Wasiukiewicz, Ara Nersisian
Montaż: Paweł Dąbrowski, Ara Nersisian 

Komentarze

#1 Trochę to dziwne są te nowe

Trochę to dziwne są te nowe nazwy. Przez więcej niż sto lat były nazwy historyczne Góra Zamkowa i Baszta Gedymina.

Sposób wyświetlania komentarzy

Wybierz preferowany sposób wyświetlania odpowiedzi i kliknij "Zachowaj ustawienia", by wprowadzić zmiany.