Litwa – śladem serialu „Czarnobyl”
Miniserial HBO „Czarnobyl” to opowieść o największej w dziejach katastrofie jądrowej. Widzowie serialu przenoszą się do sowieckiej Ukrainy, do wydarzeń, które miały miejsce rankiem 26 kwietnia 1986 roku i w kolejnych dniach. Na ekranie ożywa katastrofa nuklearna, która wydarzyła się 34 lata temu. Była to jedna z najtragiczniejszych w skutkach katastrof spowodowanych przez człowieka, a jednocześnie zdarzenie, w którym wielu bohaterskich ratowników poświęciło własne zdrowie i życie, by ratować Europę przed skutkami niewyobrażalnego kataklizmu z winy człowieka. W reaktorze Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (na terenie byłego ZSRR) doszło do wybuchu wodoru, pożaru oraz emisji substancji promieniotwórczych. Skażeniu uległo wiele kilometrów terenu na pograniczu Rosji, Białorusi i Ukrainy, a chmura radioaktywna rozprzestrzeniła się po całej Europie. Zagrożone było życie milionów ludzi, a władze ZSRR próbowały sprawę zatuszować. Twórcom serialu doskonale udało się odtworzyć autentyczną atmosferę tamtych dni.
Należy podkreślić, że słynny „Czarnobyl” nie został nakręcony na Ukrainie. Idealne miejsca do zdjęć serialu znaleziono na Litwie m.in. w Wilnie, Kownie, Wisagini i Kabiszkach Wielkich koło Niemenczyna.
Zdjęcia do filmu powstały latem 2018 roku w 40 różnych miejscach i trwały 88 dni. W samym Wilnie sceny kręcone były aż 60 dni.
Na planie filmowym pracowało koło 5000 osób, w tym 300-osobowy zespół składający się głównie z Litwinów. „Czarnobyl” to największy dotychczas zrealizowany projekt takiego rodzaju na Litwie.
Jakiekolwiek odwiedziny 30-kilometrowej strefy wokół Czarnobyla na Ukrainie są ryzykowne, szacuje się, że jeszcze przez 20 000 lat miejsca te będą zagrożeniem dla zdrowia ludzi. Jednak wiele biur turystycznych proponuje takie wycieczki. Oferują możliwość zrobienia sobie zdjęć przed elektrownią, przy znaku wjazdu do miasta Prypeć czy opustoszałego wesołego miasteczka i przedszkola.
1. Fabianiszki – serialowy Prypeć
Lokalizacja
Miasto Prypeć stanowi ważną część historii „Czarnobyla”. Można tu dostrzec, jak radziecki rząd zachowywał się wobec swoich obywateli.
Wileńska dzielnica Fabianiszki zwana przez miejscowych „Fabai”, zbudowana pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku, krótko po katastrofie w Czarnobylu okazała się idealnym miejscem do odtworzenia widoków miasta Prypeć. Została ona zaprojektowana przez Kazimierasa Balėnasa i Genovaitė Balėnienė. Fabianiszki bardzo przypominały Prypeć, czyli nowoczesne, idealne radzieckie miasto, założone w 1970 roku obok Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej dla jej pracowników. Betonowe, symetrycznie zbudowane bloku doskonale odzwierciedlają radziecką modę, architekturę i styl. Dzielnica ta była odpowiednia również dlatego, że wokół bloków mieszkalnych nie było tu żadnych wysokich i starych drzew – a przecież Prypeć to nowo wybudowane miasto i starych drzew tam po prostu nie mogło być. Zdjęcia do serialu Czarnobyl na osiedlu Fabianiszki w Wilnie trwały cały tydzień.
Wybierając się na wycieczkę do Wilna tropem serialu „Czarnobyl”, można zatrzymać w specjalnie wystylizowanym mieszkaniu na Fabianiszkach, przypominającym mieszkanie w Prypeciu.
Warto przyjrzeć się poniższym zdjęciom, aby zauważyć, jak na potrzeby serialu zmieniono okolice. Usunięto anteny satelitarne, przeparkowano samochody, zakryto domofony, a w niektórych miejscach graficznie usunięto bloki, a nawet je odwrócono. Niektóre miejsca prawie wcale się jednak nie zmieniły, pozostawiono nawet oryginalne numery domów.
2. Muzeum Okupacji i Walk o Wolność – serialowe więzienie KGB
Lokalizacja
Obecnie jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów na Litwie jest więzienie KGB, które istniało pięćdziesiąt lat i w którym zachowały się prawdziwe cele, pokoje przesłuchań czy pokoje tortur. Wykorzystano to w serialu, pokazując jako więzienie, w którym przetrzymywano Ulianę Chomiuk.
3. Pałac Kultury i Sportu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na Żyrmunach – serialowy hotel i restauracja w Prypeciu
Lokalizacja
Wybudowany w 1982 roku budynek do dziś zachował część autentycznej historii. Oryginalne meble, ekspres do kawy w barze i dekoracja ścienna – prawdziwie kinowe miejsce. Budynek odzwierciedla modernizm radzieckiej architektury i sprawia wrażenie, jakby czas się w nim zatrzymał. To właśnie tutaj kręcono zdjęcia scen z hotelu w Prypeci i restauracji, w której wybierano trzech nurków do wyprawy w głąb reaktora.
Obecnie budynek nie jest dostępny dla zwiedzających, więc dzięki serialowi możemy zobaczyć, jak ciekawie wygląda w środku.
4. Pałac Tyszkiewiczów na ul. Trockiej – serialowe miejsce, gdzie odbywał się proces sądowy
Lokalizacja
Przy jednej z najstarszych ulic Wilna stoi pałac z XVIII wieku. Sale pałacu przypominające czasy sowieckie stały się doskonałym tłem dla procesu sądowego przedstawionego w serialu. Świadkowie tragedii w Czarnobylu pamiętają, że proces odbył się pośpiesznie i miał miejsce w sali szkolnej. Budynek ten, niegdyś będący pałacem Tyszkiewiczów, po II wojnie światowej stał się szkołą wyższą, więc jego wnętrze idealnie nadawało się do odzwierciedlenia ducha tej epoki.
Warto zwrócić uwagę, jak pozakrywano okna, żeby nie zdradzić okolicy budynku.
5. Były rządowy pensjonat – serialowe miejsce spotkania funkcjonariuszy państwowych
Lokalizacja
Pensjonat, położony w cichej i zielonej dzielnicy Zwierzyniec, obok ambasady rosyjskiej, przez około 20 lat był miejscem odpoczynku i wizyt najbardziej znanych polityków radzieckich. Gościli tu m.in. przywódca Związku Radzieckiego, prezydent Rosji Michaił Gorbaczow i prezydent USA Richard Nixon. Budynek przypomina czasy sowieckie i idealnie nadał się jako serialowe miejsce spotkań funkcjonariuszy państwowych.
Do środka pensjonatu nie można wejść, więc warto się przypatrzeć, jak wygląda na serialowych ujęciach.
6. Wielkie Kabiszki koło Niemenczyna – serialowe opuszczone okolice Czarnobyla
Lokalizacja
Wieś Wielkie Kabiszki znajdująca się niedaleko Niemenczyna idealnie oddała klimat opuszczonych okolic Czarnobyla. Jest tam dużo starych, zaniedbanych domów. Kiedy kręcono zdjęcia, mieszkańcy nie mogli kosić tam trawy, żeby jeszcze bardziej oddać panujący po katastrofie klimat. Producenci sprytnie zasłonili tam nowoczesne drzwi i budynki.
6. Ignalińska Elektrownia Jądrowa – serialowa Czarnobylska Elektrownia Jądrowa
Lokalizacja
Ignalińska Elektrownia Jądrowa położona jest na północno-wschodnim krańcu kraju, niedaleko miejsca, gdzie stykają się granice Litwy, Łotwy i Białorusi. Ostatni pracujący w niej reaktor został zamknięty 31 grudnia 2009 roku. To jedyna elektrownia jądrowa znajdująca się na Litwie. Zbudowana została w czasach radzieckich, a jej reaktory były podobnego typu, jak te używane przez elektrownię w Czarnobylu i według zachodnich norm nie uważano ich za bezpieczne. Doskonale więc nadawała się na odtworzenie serialowej elektrowni jądrowej. Nie wszędzie producenci mogli jednak ustawić kamery. Nie było to możliwe m.in. w sterowni. Wybudowano więc jej wierną kopię na hali zdjęciowej. Obecnie w Ignalińskiej Elektrowni Jądrowej znajduje się muzeum. Turyści zakładają białe kombinezony, chodzą po reaktorze i zwiedzają różne stanowiska pracy, w tym stanowisko dowodzenia.
8. Dom w Kownie – serialowe mieszkanie Walerija Legasowa
Lokalizacja
Znajdujący się w Kownie dom w stylu art. Deco przy ul. Vytauto 58 posłużył jako serialowe mieszkanie głównego bohatera, Walerija Legasowa. To właśnie tu, fizyk jądrowy zastanawiał się nad przyczyną awarii elektrowni.
9. Dawny budynek Kowieńskiego Uniwersytetu Technologicznego – serialowy szpital moskiewski
Lokalizacja
Sceny z moskiewskiego szpitala nr 6, do którego trafiali strażacy z Prypeci, kręcono w jednym z dawnych budynków Kowieńskiego Uniwersytetu Technologicznego przy ulicy Kęstučio 27. 
8. Kowno dzielnica Petrašiūnai – serialowy most, z którego mieszkańcy Prypeci oglądają elektrownię
Lokalizacja
W filmie „gra” nieużywany akwedukt przy ul. M. Gimbutienė w Kownie. Nie ma on ani początku, ani końca, jest zbudowany nad torami kolejowymi. W serialu mieszkańcy Prypeci stoją na moście, nieświadomi tego, co się stało w elektrowni atomowej.
Na podstawie: inf. wł., vilnius-tourism.lt, 15min.lt, onet.pl, natemat.pl, czarnobyl1986.info
