Łotwa: kard. Jānis Pujats skończył 90 lat
W okolicznościowym przemówieniu szef państwa Egils Levits przypomniał i podkreślił, że sędziwy purpurat był „ze swoim ludem w trudnych latach okupacji [sowieckiej]”. Zwrócił przy tym uwagę na „siłę i przekonanie w wierze” duchowieństwa tego pokolenia w owym czasie i w kraju, w którym katolicy stanowią ok. jednej szóstej ogółu ludności.
Na zdjęciu (od lewej): prezydent Łotwy Egils Levits, fot. president.lv
Podczas rocznicowej mszy św. następca kardynała w stołecznej archidiecezji abp Zbigniew Stankiewicz również przywołał lata rządów sowieckich, gdy przyszły kardynał troszczył się o kandydatów do kapłaństwa, przybywających z całego ówczesnego ZSRR do jedynego wtedy katolickiego seminarium duchownego w Rydze, przyjmującego chętnych z tego kraju (z wyjątkiem Litwy, która miała własne seminarium w Kownie). Arcybiskup zaznaczył, że co najmniej ośmiu z tych seminarzystów, w tym on sam, zostało później biskupami. „Jesteśmy twoim dziedzictwem i kontynuujemy twoją misję” – powiedział metropolita ryski.
Sam jubilat wyraził w kazaniu zadowolenie i radość oraz wdzięczność Bogu za swoje życie i prawie 70 lat kapłaństwa, za lata posługi biskupiej i kapłańskiej.
„Twoje serce płonęło dla ekumenizmu już wtedy, gdy nie był on jeszcze tak popularny na świecie jak obecnie” – powiedział abp Jānis Vanags, zwierzchnik większościowego w tym kraju Kościoła ewangelicko-luterańskiego. Z kolei przewodniczący episkopatu, biskup Lipawy (Liepaji) Viktors Stulpins – młodszy od jubilata o 49 lat – podziękował kardynałowi za to, że przyjął go „dwunastolatka jako ministranta do służby przy tym ołtarzu, przy którym obecnie obaj stoimy” i dodał, że „swoim życiem kard. Pujats wzbogacił Łotwę namacalnym dziedzictwem niematerialnym”.
Przyszły kardynał urodził się 14 listopada 1930 w Nautrāni – niewielkiej miejscowości w Łatgalii we wschodniej Łotwie (dawne Inflanty Królewskie). W 1948, roku już w warunkach Łotwy sowieckiej, wstąpił do seminarium duchownego w Rydze, które w styczniu 1951 roku zamknęły władze komunistyczne. Ówczesny arcybiskup stolicy Antonijs Springovičs podjął wówczas, za zgodą Piusa XII, niezwykle śmiałą, ale i ryzykowną decyzję – wyświęcenia wszystkich kleryków, począwszy od 3. roku. I tak oto 29 marca 1951 udzielił potajemnie święceń w swej prywatnej kaplicy grupie alumnów, m.in. swemu przyszłemu następcy.
Ks. Pujats pracował potem w różnych parafiach na terenie swej rodzimej archidiecezji, a od lutego 1958 do października 1966 – w samej Rydze. Od 11 października 1966 roku do listopada 1979 roku wykładał w swym dawnym seminarium w Rydze, będąc jednocześnie wikariuszem w seminaryjnym kościele św. Franciszka. 9 listopada 1979 został wikariuszem generalnym archidiecezji ryskiej. Od 1984 roku był sekretarzem komisji liturgicznej episkopatu Łotwy, a później stanął na czele tego organizmu, którego celem było m.in. wprowadzenie posoborowej reformy liturgicznej w tamtejszym Kościele lokalnym. Pod jego kierunkiem ukazał się pierwszy, posoborowy mszał w języku łotewskim.
Na zdjęciu: kard. Jānis Pujats
8 maja 1991 roku Jan Paweł II mianował go arcybiskupem metropolitą Rygi. Reżim sowiecki już się chwiał, zwłaszcza w ówczesnych republikach nadbałtyckich silne były dążenia do uniezależnienia się od Moskwy, ale sakry biskupowi elektowi udzielił 1 czerwca 1991 roku przedstawiciel Stolicy Apostolskiej w ZSRR abp (późniejszy kardynał) Francesco Colasuonno. Mottem nowego hierarchy były słowa „Ad Iesum per Mariam” („Do Jezusa przez Maryję”). Nowy metropolita Rygi brał udział m.in. w obradach I specjalnego Synodu Biskupów dla Europy w grudniu tegoż roku, a także w kilku późniejszych podobnych wydarzeniach kościelnych (m.in. w II zgromadzeniu specjalnym Synodu dla Europy w październiku 1999 roku).
Na konsystorzu 21 lutego 2001 roku papież obdarzył arcybiskupa godnością kardynalską, zapowiadając kilka tygodni wcześniej, że decyzję w tej sprawie podjął już 3 lata wcześniej, ale wtedy metropolita ryski był kardynałem „in pectore” (wraz z ówczesnym metropolitą lwowskim kard. Marianem Jaworskim). W kwietniu 2005 roku hierarcha łotewski wziął udział w konklawe, które wybrało kard. Josepha Ratzingera na papieża Benedykta XVI.
W maju 2007 roku napisał list otwarty, protestujący przeciw paradzie „Dumy Gejowskiej”, zaplanowanej na 3 czerwca tegoż roku w Rydze. Napisał wówczas, że homoseksualizm jest „bezwzględną deprawacją w zachowaniach seksualnych” i wezwał wiernych, aby byli gotowi wyjść na ulice na znak sprzeciwu wobec tego wydarzenia, nie „żeby wywoływać zamieszki, ale aby w sposób zdyscyplinowany wesprzeć rząd, ponieważ (...) jest on po stronie chrześcijan”.
10 czerwca 2019 roku wraz z amerykańskim kardynałem kurialnym Raymondem Leo Burkem i trzema biskupami z Kazachstanu (Tomasz Peta, Jan Paweł Lenga i Athanasius Schneider) ogłosił 40-punktową „Deklarację Prawdy”, wzywającą do potwierdzenia tradycyjnego nauczania katolickiego. Według autorów tego dokumentu był on konieczny w czasie „niemal powszechnego zamętu i dezorientacji doktrynalnej”.
19 czerwca 2010 roku ustąpił z urzędu arcybiskupa Rygi, a jego miejsce zajął urodzony na Łotwie Polak ks. Zbigniew Stankiewicz (Zbigņevs Stankevičs).Oprócz ojczystego łotewskiego kardynał Pujats zna języki: rosyjski, litewski, niemiecki, polski i łacinę.
Na podstawie: KAI, katolis.lv, president.lv
