Mistrz przeinaczeń

Czytając podobne opinie trudno się oprzeć wrażeniu, że całe zamieszanie na Litwie wokół publikacji IPN o Ponarach dowodzi, iż władze naszego kraju tylko nominalnie uznają zbrodnię ponarską, której zresztą wyprzeć się po prostu nie da. Nie okazują jednak przy tym żadnej skruchy za współudział w jednej z największych kaźni na polskich obywatelach – Żydach i Polakach na dawnych kresach wschodnich. Mimo, że Litwa już od 20 lat cieszy się niezależnością, to dotychczas w naszym kraju nie jest upowszechniana wiedza na temat makabrycznej zbrodni z okresu ostatniej wojny światowej. Nie została, o ile wiem, wydana żadna poważna monografia autorstwa litewskich historyków o rzezi ponarskiej, w której wszechstronnie zbadanoby i opisano okoliczności i motywy zbrodni, przeanalizowano zakres i skalę udziału w niej społeczeństwa litewskiego. Zbrodni winni są przecież nie tylko ci, którzy bezpośrednio naciskali na spusty, ale też ci, którzy współpracowali z Gestapo, działali w Saugumie, litewskiej policji czy apsaugos batalionai. Ci, którzy śledzili, donosili, wydawali, aresztowali...

Wskutek takich zaniedbań wiedza o Ponarach w litewskim społeczeństwie jest bardzo wybiórcza. Zaryzykuję wręcz stwierdzenie, że jest ona bliska poziomu erudycji uczestników słynnego humorystycznego programu LTV „Klausimelis”, w którym pytani o Mojżesza nazywają go litewskim „karvedysem” (wódz).

Obawiam się, że gdyby tak „Klausimelis” pod lupę wziął Ponary, to w tym przypadku na pytanie o sprawcach zbrodni usłyszelibyśmy w najlepszym razie dyżurne w naszym kraju sformułowanie, że Żydów tam mordowali „naciai ir ju pagalbininkai” ("nazistowcy i ich pomocnicy"). Jacy to kosmici są ci naziści i ich pomaginierzy, to pytanie może się już okazać zbyt trudne dla przeciętnego Litwina.

I kto tutaj jest mistrzem przeinaczeń?