Na Łotwie upamiętniono sygnatariuszy Aktu Niepodległości z 1918 r.


Tablica pamiątkowa na dawnym budynku Gimnazjum w Lipawie, fot. lv.mfa.lt/Ģirts Gertsons
Trzej sygnatariusze Aktu Niepodległości Litwy z 16 lutego 2018 r.: Stanisław Narutowicz (1862–1932), Jonas Smilgevičius (1870–1942) i Aleksandras Stulginskis (1885–1969) zostali upamiętnieni w Lipawie (łot. Liepāja). Na budynku gimnazjum, w którym się uczyli, z inicjatywy Ambasady Litwy na Łotwie odsłonięta została tablica pamiątkowa. Obecnie mieści się tam Wydział Nauk Przyrodniczych i Inżynieryjnych Uniwersytetu w Lipawie.



W uroczystości odsłonięcia tablicy, której autorem jest litewski rzeźbiarz Marijonas Šlektavičius, wzięli udział przedstawiciele władz lokalnych i uniwersytetu w Lipawie, posłowie na Sejm Litwy, litewscy dyplomaci i sygnatariusze Aktu Niepodległości Litwy z 11 marca 1990 r. Uroczystość uświetnił występ chóru „Dagilėlis” z Szawli.

Rektor Uniwersytetu w Lipawie prof. Dace Markus w swoim przemówieniu zwróciła uwagę na potrzebę renowacji budynku, z którym związanych było tak wiele osób zasłużonych dla budowania tożsamości narodowej Łotyszy i Litwinów. Budynek, w którym mieściła się szkoła, zbudował w 1884 r. architekt P.M. Berči.

Mikołajewskie Gimnazjum w Lipawie rzeczywiście zapisało piękną kartę w historii Łotwy, Litwy oraz Polski, kształcąc i kształtując pokolenie, które odbudowywało państwowość tych krajów. Szkołę ukończyło wielu wybitnych przyszłych uczonych i polityków, m.in. prezydent Polski Gabriel Narutowicz, prezydent Łotwy na emigracji Pauls Kalniņš, prawnik, społecznik, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, brat Józefa Piłsudskiego Jan Piłsudski, działacz społeczny i polityk, pierwszy rektor Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie Jonas Šimkus. W lipawskim gimnazjum pracował twórca współczesnego języka litewskiego Jonas Jablonskis.

Trzej sygnatariusze Aktu Niepodległości Litwy z 16 lutego 1918 r. uczyli się w lipawskim gimnazjum w różnym okresie: Stanisław Narutowicz ukończył tę szkołę w 1882 r., Jonas Smilgevičius – w 1893 r., natomiast Aleksandras Stulginskis – pięć klas ukończył w 1904 r. (była to szkoła sześcioletnia).

W roku 100-lecia niepodległości Ambasada Litwy na Łotwie planuje umieścić podobną tablicę pamiątkową również na budynku innej szkoły, w której uczyli się przyszli sygnatariusze – Gimnazjum w Mitawie (łot. Jelgavas ģimnāzija). Wśród postaci znaczących w życiu kulturalnym i politycznym Litwy, Łotwy i Polski uczęszczających do tego gimnazjum byli m.in. Jānis Čakste, Antanas Smetona, Stanisław Wojciechowski, Vladas Mironas, Ernestas Galvanauskas, Mykolas Sleževičius.

Na podstawie: lv.mfa.lt, wikipedia.org