Na schodach wileńskiego ratusza stanął ogromny pomnik A. Mickiewicza
Pomnik Adama Mickiewicza, dłuta Zbigniewa Pronaszki, z 1922 roku, to jeden z wielu projektów w Wilnie, które nigdy nie stały się rzeczywistością. Wystawa, która rozpocznie się 21 lipca w Muzeum Wileńskim zaprezentuje ponad sto projektów urbanistycznych, architektonicznych i inżynieryjnych powstałych w ubiegłym stuleciu, które mogłyby znacząco zmienić oblicze Wilna, ale nie zostały zrealizowane.
Dyskusje o pomnikach w Wilnie – już w okresie międzywojennym
Z. Pronaszko zaproponował wzniesienie 12-metrowego pomnika poety wylanego z brązu lub betonu na placu Ratuszowym. Pomnik musiał być dwa razy wyższy od makiety, która pojawiła się w centrum Wilna w poniedziałek rano.
„O pomniku Mickiewicza w Wilnie marzyło się od XIX wieku, ale od dawna nie było uzgodnień co do uwiecznienia tak znaczącej dla miasta osobowości” – mówi Rasa Antanavičiūtė, jedna z kuratorek wystawy.
Komitet budowy pomnika A. Mickiewicza i przedstawiciele władz Wilna uznali, że pomnik Pronaszki jest zbyt nowoczesny i nieodpowiedni dla miasta, ale inicjatywę podjął nowo utworzony komitet alternatywny. Dzięki niemu na prawym brzegu Wilii, w pobliżu obecnego Pałacu Sportu, powstał model oryginalnej wielkości pomnika.
Budowie szkicu rzeźbiarza towarzyszyły gorące debaty społeczeństwa. Model pomnika poety dzielił międzywojenne społeczeństwo wileńskie. Dla jednych wydawał się nie do przyjęcia, przerażał wilnian skalą i wyglądem, dla innych nowoczesne i nietypowe formy pomnika świadczyły o znaczeniu poety „na tamte czasy”.
Chociaż w 1924 r. w Wilnie wzniesiono model pomnika Mickiewicza zaprojektowany przez Pronaszkę, zorganizowano jeszcze dwa konkursy, po których w mieście miał stanąć pomnik poety.
Konkursy jeszcze bardziej dzieliły społeczeństwo, a spór o formę i przestrzeń utrwalania pamięci poety nie znikał przez wiele lat. Dyskusje i brak funduszy opóźniły budowę pomnika – w okresie międzywojennym pomnik poety nie pojawił się w mieście.
„Niektóre miejsca czy obiekty w Wilnie, takie jak plac Łukiski, stadion czy zburzona część Pałacu Raduszkiewiczów, są jakby zaczarowane – dla nich powstało wiele wizji i projektów, ale do tej pory nie zostały one zrealizowane. Odwiedzający wystawę będą mogli zapoznać się z projektami kolejnych takich intrygujących miejsc w Wilnie” – mówi kuratorka wystawy Marija Drėmaitė.
Na wystawie – od szkiców po wideoprojekcje
Projekty wspomnianych konkursów są prezentowane na wystawie w Muzeum Wileńskim wraz z wieloma innymi utopiami miasta. W salach muzeum zwiedzający zobaczą szkice, modele 3D niektórych budynków na mapie Wilna, zdjęcia i manipulacje wideo. Dzieci będą mogły zbudować swoje przyszłe Wilno ze specjalnie wykonanych klocków.
Jesienią wystawa zostanie uzupełniona o szczegółową księgę niezrealizowanego Wilna, cykl wykładów i spotkań oraz wirtualną trasę, którą można będzie przetestować w rzeczywistości. Wystawa zostanie otwarta dla zwiedzających 21 lipca w Muzeum Wileńskim przy ul. Niemieckiej 6 i potrwa do 9 stycznia 2022 r.
Kuratorami wystawy są historyk architektury, profesor Uniwersytetu Wileńskiego dr Marija Drėmaitė i badacz sztuki, dyrektor Muzeum Wileńskiego dr Rasa Antanavičiūtė, która od wielu lat bada przestrzeń publiczną i urbanistykę w stolicy i w innych miastach.
Muzeum Wileńskie to nowa przestrzeń poznawcza stolicy, prezentująca mieszkańcom i gościom miasta unikalne i jeszcze nieznane, ale aktualne historie miasta.
Dynamiczne i ciągle zmieniające się, podobnie jak samo miasto, muzeum planuje co roku prezentować 2-3 wystawy, oparte na autentycznych badaniach życia miasta. Muzeum poświęcone wyłącznie Wilnu zaprasza do bliższego przyjrzenia się otaczającemu nas środowisku i zobaczenia w nim czegoś ciekawego i nieoczekiwanego.
Na podstawie: ELTA, madeinvilnius.lt
