Nie żyje Henryk Sosnowski


Henryk Sosnowski, fot. wilnoteka.lt
Nie żyje Henryk Sosnowski, założyciel i wieloletni prezes Fundacji Kultury Polskiej im. Józefa Montwiłła. Od momentu założenia był on również członkiem Stowarzyszenia Techników i Inżynierów Polskich na Litwie. Pożegnanie ze Zmarłym odbędzie się w poniedziałek, 18 lutego, od godz. 17.00 w sali pogrzebowej przy ul. Olandų. Śp. Henryk Sosnowski zostanie pochowany w rodzinnych Trokach.


Henryk Sosnowski
urodził się 4 października 1938 r. w zaścianku Perkozy koło Trok. Po ukończeniu Szkoły Średniej w Trokach przez dwa lata zaocznie studiował język polski i historię w Instytucie Pedagogicznym w Wilnie, następnie historię i architekturę na Uniwersytecie Wileńskim. Podczas służby wojskowej wstąpił do Wyższej Szkoły Instruktorskiej Samolotów i Szybowców w Grabowie koło Moskwy. W 1967 r. podjął pracę instruktorską w lotnictwie cywilnym na lotnisku wileńskim. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Lotnictwa Odrzutowego w Uljanowsku i Kirowogradzie został zawodowym pilotem samolotów pasażerskich. Lotnictwu poświęcił 34 lata życia. W 1988 r. odszedł na emeryturę.

Był osobą aktywną społecznie. W 1972 r. został prezesem Zespołu Pieśni i Tańca „Wilenka” działającego przy Szkole Średniej nr 19 (obecnie – Gimnazjum im. W. Syrokomli). Angażował się też w ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego. Jak wspomina Jan Andrzejewski, Henryk Sosnowski był inicjatorem powołania w 1974 r. Komitetu Ochrony Pamiątek i Cmentarzy Polskich na Litwie, który zajął się inwentaryzacją cmentarzy. W 1990 r. został powołany do Państwowej Inspekcji Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przy Sejmie RL jako inspektor ds. ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego na Litwie.

Na fali odrodzenia narodowościowego zaangażował się w działalność Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego Polaków na Litwie, w 1989 r. przekształconego w Związek Polaków na Litwie. Henryk Sosnowski koordynował zakładanie kół organizacji w rejonie trockim. 

W 1989 r. założył Fundację Kultury Polskiej, której patronem został Józef Montwiłł, działacz społeczny i filantrop, jeden ze współzałożycieli polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które działało w Wilnie w latach 1906–1940. Z inicjatywy Fundacji Kultury Polskiej im. Józefa Montwiłła w Wilnie odsłonięto szereg tablic upamiętniających wielkich Polaków, m.in. papieża Jana Pawła II, Adama Mickiewicza, drukarzy Zawadzkich, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Franciszka Żwirko i Stanisława Wigurę.

Od początku istnienia Fundacja ubiegała się, także drogą sądową, o zwrócenie społeczności polskiej budynku przy ul. A. Goštauto 1 w Wilnie. Budynek powstał ze środków Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po II wojnie światowej w siedzibie Towarzystwa działały Instytut Ekonomiki Litewskiej Akademii Nauk, następnie Muzeum Rewolucji, a potem przechowalnia obrazów. Początkowo Fundacja Kultury Polskiej im. Józefa Montwiłła zajmowała tam jeden pokój, ale w 1996 r. na mocy decyzji dyrektora Litewskiego Muzeum Sztuki Romualdasa Budrysa została tej siedziby pozbawiona. Budynek przejęło Litewskie Muzeum Sztuki i po przeprowadzonym ze środków unijnych remoncie urządziło tam Muzeum Sztuki Vytautasa Kasiulisa. W trakcie prac remontowych wydobyty spod warstwy tynku i farby historyczny napis na głównej fasadzie budynku: TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK został zniszczony.

Za swoją działalność Henryk Sosnowski otrzymał wiele nagród. W 2004 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP.

Na podstawie: technikwilenski.cba.pl, inf.wł.