Nie żyje Jan Olszewski, były premier Polski
„Jan Olszewski był osobą krystalicznie uczciwą i wierną swoim poglądom, a jednocześnie ogromnie odważną, udowadniał swoją niezłomność wielokrotnie. Rzeczpospolita poniosła dziś niewyobrażalną stratę” - napisał po śmierci b. szefa rządu premier Mateusz Morawiecki.
„Jan Olszewski był człowiekiem oddanym sprawom Polski, oddanym sprawom Polaków, a przede wszystkim człowiekiem wielkiej dobroci i wielkiej sprawiedliwości” – powiedział w piątek marszałek Sejmu RP Stanisław Karczewski. „Żal, wielki żal” – dodał.
„Smutna wiadomość nadeszła z Warszawy: premier Jan Olszewski nie żyje. Odważny obrońca w procesach politycznych, uczestnik «Solidarności», dobry człowiek. Niech spoczywa w pokoju” – tymi słowami pożegnał zmarłego w piątek Jana Olszewskiego były premier, szef Rady Europejskiej Donald Tusk.
„Odszedł Jan Olszewski, wielki patriota, niezłomny polityk, który wyprzedził swoją epokę. Państwowiec, który przybliżył Polskę do NATO” – napisał szef MON Mariusz Błaszczak o zmarłym byłym premierze. „Niewiele osób jego formatu pozostało w polskiej polityce” – podkreślił.
„Jan Olszewski to zawsze była wyjątkowa postać. Był przykładem tego, jak można być niesłychanie przyzwoitym człowiekiem, a jednak funkcjonować w polityce” – powiedziała doradczyni prezydenta Andrzeja Dudy Zofia Romaszewska.
Jan Olszewski urodził się 20 sierpnia 1930 roku w Warszawie w rodzinie kolejarzy, politycznie związanej z tradycjami polskiego niepodległościowego ruchu robotniczego. Jego matka była stryjeczną siostrą Stefana Okrzei, jednego z założycieli Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, straconego przez Rosjan w trakcie rewolucji 1905 roku.
Podczas okupacji hitlerowskiej był członkiem konspiracyjnego harcerstwa Szarych Szeregów. Działał w tzw. Zawiszy, gdzie nosił pseudonim „Orlik”. Jako łącznik uczestniczył na terenie Pragi w Powstaniu Warszawskim.
Z wykształcenia był prawnikiem. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Warszawskim w 1953 roku pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości, a na łamach prasy dzielił się spostrzeżeniami dotyczącymi nadużywania sądownictwa do walki z opozycją.
W latach 60. bronił w procesach politycznych m.in.: Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Melchiora Wańkowicza, Janusza Szpotańskiego, Wojciecha Ziembińskiego. W 1975 roku podpisał „List 59” – protest przeciw poprawkom wprowadzającym do konstytucji PRL przewodnią rolę PZPR i sojusz z ZSRR. W 1976 r. bronił w sądach robotników Radomia i Ursusa. Współpracował z KOR i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
W 1980 roku doradzał „Solidarności” i Lechowi Wałęsie. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku natychmiast zaangażował się w ochronę organizatorów strajków i podziemnych wydawców. Bronił m.in. Lecha Wałęsy, Zbigniewa Romaszewskiego i Zbigniewa Bujaka. Gdy otwarcie protestował przeciwko delegalizacji związków zawodowych, w 1983 roku został aresztowany. Po wyjściu na wolność kontynuował swoją działalność.
W latach 1984–1985 z upoważnienia prymasa Józefa Glempa występował jako oskarżyciel posiłkowy zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. Był pełnomocnikiem rodziny księdza podczas procesu jego zabójców z SB.
Jako członek Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu. W 1989 roku został członkiem Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej, a w 1990 roku współzałożycielem i fundatorem Polskiej Fundacji Katyńskiej.
Zwieńczeniem kariery politycznej J. Olszewskiego była funkcja szefa rządu. W 1991 roku L. Wałęsa powołał go na premiera, a 23 grudnia 1991 roku jego rząd otrzymał wotum zaufania od sejmu – pierwszego po wojnie wybranego w pełni wolnych wyborach.
Ujawnienie archiwaliów SB przez ówczesnego szefa MSW Antoniego Macierewicza stało się bezpośrednią przyczyną upadku rządu Olszewskiego w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku, określanej później jako „noc teczek”. 4 czerwca rano do sejmu trafiły koperty z tzw. listą Macierewicza, na której znajdowały się nazwiska polityków figurujących w archiwach MSW jako tajni współpracownicy komunistycznych służb specjalnych.
Jan Olszewski był posłem I, III i IV kadencji (1997–2005). Pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Trybunału Stanu, a 10 kwietnia 2006 roku został doradcą prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
W 2008 roku Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej przyznała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. 3 maja 2009 roku w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych i wolnej Polski, za działalność państwową i publiczną, został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. Był później członkiem kapituły tego orderu.
5 czerwca 2014 roku Rada m.st. Warszawy nadała mu tytuł Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy.Na podstawie: PAP, wp.pl., pl.wikipedia.org