Nie żyje wybitna humanistka Maria Janion


Maria Janion, fot. PAP
W niedzielę wieczorem w wieku 93 lat zmarła w Warszawie prof. Maria Janion – wybitna polska historyk literatury, wykładowczyni, profesor nauk humanistycznych. Autorka ponad 20 książek o zasadniczym znaczeniu dla refleksji o polskiej tożsamości, m.in. „Gorączka romantyczna” i „Niesamowita Słowiańszczyzna”. Wnikliwa komentatorka polskich mitów narodowych.
 
 
 
Informację o śmierci wybitnej humanistki Marii Janion potwierdziła historyczka literatury, autorka wywiadu-rzeki z Marią Janion pt. „Janion. Transe – traumy – transgresje” Kazimiera Szczuka.

Maria Janion, autorka „Gorączki romantycznej” urodziła się w Mońkach w województwie podlaskim 24 grudnia 1926 r. Pochodziła z niezamożnej rodziny. Podczas okupacji, którą rodzina spędziła w Wilnie, Maria i jej brat uczęszczali na tajne komplety.
 
Po wojnie rodzina Janionów osiedliła się w Łodzi, gdzie Maria rozpoczęła studia polonistyczne. Maria Janion zajmuje w polskiej humanistyce miejsce szczególne. Stworzyła własne, bardzo osobiste i współczesne rozumienie romantyzmu. Jej „Gorączka romantyczna” (1975) była dla wielu objawieniem. Maria Janion wyprowadziła romantyzm z getta pojęć historycznoliterackich, stworzyła z niego kategorię określająca pewien sposób myślenia, wartościowania świata, aktualny we wszystkich czasach i epokach.
 
W ujęciu Marii Janion romantyzm to przede wszystkim afirmacja wolności w każdym jej wymiarze. Może dlatego walczyła o uznanie w polskiej literaturze miejsca, jakie zajmowały grupy pod wieloma względami tej swobody pozbawione, jak kobiety, geje i Żydzi. 

Mistrzyni – tak mówili o prof. Marii Janion jej studenci. Jest ich już kilka pokoleń – uczestników głośnych seminariów na Uniwersytecie Gdańskim i Warszawskim oraz w Instytucie Badań Literackich PAN. Seminaria prowadzone przez Marię Janion przyciągały nie tylko polonistów – na tych zajęciach spotykali się studenci niemal wszystkich wydziałów humanistycznych.

Prof. Maria Janion została uhonorowana wieloma nagrodami. W 1980 r. przyznano Marii Janion Nagrodę Fundacji Jurzykowskiego w Nowym Jorku, a w 1999 r. – Nagrodę Wielkiej Fundacji Kultury za rok 1998. W 2007 r. otrzymała Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Była laureatką Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis”, Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nagrody „Hiacynt” przyznawanej przez Fundację Równości, nagrody Specjalnej Kongresu Kobiet. W 2012 r. we Francji uhonorowano prof. Janion Narodowym Orderem Zasługi. W 2018 r. przyznano jej Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. 
 
Na podstawie: PAP