Nieabstrakcyjnie o Polsce, konkretnie o Litwie

Premierę w Wilnie, którą widzowie obejrzą 20 września, wyreżyserowała Yana Ross. Według reżyserki, w litewskiej odsłonie „Naszej Klasy” ważne jest, by nie mówić abstrakcyjnie o Polsce, ale konkretnie o Litwie. Zbędne będą metafory, których jest wystarczająco w licznych sztukach współczesnych. Zdaniem Yany Ross ideą spektaklu nie jest szukanie bohaterów, wrogów, zdrajców czy winowajców. Sztuka „Nasza Klasa” nie przedstawia nowych faktów historycznych, nie odkrywa tajemnic antysemityzmu, ale opowiada niezwykłą historię w sposób zrozumiały dla każdego.

Sztuka jest oparta na prawdziwych faktach historycznych 1941 roku, kiedy to w niedużej wsi Jedwabne dokonano masowego zabójstwa miejscowych Żydów. Podczas pogromu w Jedwabnem zginęło co najmniej 340 osób, większość została spalona żywcem. Jednak według autora „Naszej Klasy”, Tadeusza Słobodzianka, choć utwór czerpie z rozmaitych źródeł sądowych, dziennikarskich i naukowych, w centrum sztuki są nie wydarzenia historyczne, ale sam człowiek.

Bolesny jest nie tylko fakt, że ludzie, żyjąc razem, zabijali siebie nawzajem, ale że przez długi czas po wojnie panowała cisza kryjąca tajemnicę tragicznej zbrodni w Jedwabnem. Tadeusz Słobodzianek w utworze „Nasza Klasa” próbuje pojąć mechanizm tragedii, która mogła się zdarzyć nie tylko w Jedwabnem czy Radziłowie, ale w dziesiątkach innych miasteczek Polski czy Litwy. Według Tadeusza Słobodzianka cel pisarza to przede wszystkim zadawanie zasadniczego pytania: Dlaczego tak się stało? Dlaczego do tego doszło? Odpowiadać na te pytania powinni widzowie, którzy - utożsamiając się w pewien sposób z każdym z bohaterów - muszą sobie zdać sprawę, co by zrobili, będąc na miejscu każdego z nich.

„Nasza Klasa” to historia dziesięciu uczniów z jednej klasy, Polaków i Żydów, opowiedziana od roku 1925 aż po współczesność. Koleżanki i koledzy wspólnie się bawią i śpiewają. Wraz z nadejściem dorosłości zgodne zabawy się kończą. Do miasteczka wkracza najpierw wojsko radzieckie, potem niemieckie. Antysemityzm wybucha w serii gwałtów, morderstw, tortur i kulminuje w masowym pogromie. Niemal wszyscy miejscowi Żydzi giną spaleni w stodole albo zamordowani na rynku. Nielicznym udaje się cudem przeżyć. Przemoc nie ustępuje wraz z zakończeniem wojny. Zaczyna się rozliczanie przeszłości, której tak naprawdę rozliczyć się nie da. „Nasza Klasa” to wstrząsająca opowieść o skomplikowanych relacjach polsko-żydowskich w XX wieku, o zbiorowej winie, o prawdzie, która okazuje się nikomu niepotrzebna, oraz o historii, której nie da się osądzić, odtworzyć ani nawet wytłumaczyć.

W premierze, otwierającej nowy sezon w Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym w Wilnie, zagrają: znana twarz z telewizji Ramūnas Cicėnas, nominowana na najlepszą aktorkę kina litewskiego w 2012 roku Toma Vaškevičiūtė, zdobywczyni Nagrody „Złoty Krzyż Sceny” Miglė Polikevičiūtė oraz znana i lubiana przez widzów aktorka Rimantė Valiukaitė. Podczas spektaklu będzie można zobaczyć także takich aktorów, jak Monika Bičiūnaitė, Monika Vaičiulytė, Aldona Janušauskaitė, Vaiva Mainelytė, Tomas Dambrauskas, Darius Bazanovas i innych. Utwór z języka polskiego na litewski tłumaczył wileński poeta i eseista Rolandas Rastauskas.

Na podstawie: lznios.lt, teatras.lt, wyborcza.pl