Nowa Wilejka obchodzi 115. rocznicę nadania praw miejskich


Nowa Wilejka, fot. Waldemar Dowejko
Nowa Wilejka obchodzi w tym roku 115. rocznicę uzyskania praw miejskich. Administracyjnie dzielnica jest częścią Wilna, ale faktycznie jest to malowniczo położone miasto w mieście, z własną historią i specyfiką. Dla wielu mieszkańców Wilna, szczególnie tych nowych, Nowa Wilejka to terra incognita. Obchody 115-lecia, które rozpoczną się 26 maja i potrwają do końca roku, mają właśnie na celu przybliżenie Nowej Wilejki wilnianom, którzy nigdy nie mieli okazji poznać tej wileńskiej dzielnicy.

Maraton imprez z okazji 115-lecia Nowej Wilejki zostanie zainaugurowany w sobotę, 26 maja. W programie są piesza wycieczka, forum poświęcone wielokulturowości dzielnicy, msza św. w kościele pw. Matki Bożej Królowej Pokoju, warsztaty dla dzieci i dorosłych, zajęcia edukacyjne, wystawy, koncert i wiele innych atrakcji. Większość wydarzeń będzie miało miejsce na skwerze przed Domem Kultury w Nowej Wilejce (ul. Gerovės 1).

W organizację wydarzenia zaangażowane są m.in. placówki edukacyjne, w tym polskie Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego, które przygotowuje interaktywną prezentację historii Nowej Wilejki. Program sobotnich wydarzeń jest tutaj.

Z kolei 26 czerwca planowana jest impreza w centrum Wilna, której celem jest zachęcenie wilnian, którzy w Nowej Wilejce nigdy nie byli do zwiedzenia tej części miasta. 30 czerwca kolejne jubileuszowe wydarzenie, tym razem w dawnej przemysłowej części dzielnicy.

Nowa Wilejka dawniej nosiła nazwę Rakanciszki. Już w XII wieku wybudowany tu został zamek, wzniesiony prawdopodobnie przez protoplastę rodu książąt Holszańskich, zburzony przez kozaków w czasie wojny polsko-rosyjskiej w 1655 r.

Po wybudowaniu magistrali kolejowej łączącej Warszawę z Petersburgiem otwartej w 1862 r. oraz linii kolejowej do Mińska powstał tu ważny węzeł kolejowy, przyczyniając się do szybkiego rozwoju gospodarczego i demograficznego. W latach 1871–1873 wybudowano dworzec kolejowy, a stacji kolejowej w Rakanciszkach nadano nazwę Wilejka. Pod koniec XIX wieku powstały zakłady zajmujące się między innymi obróbką drewna i skór oraz produkcją kos i noży.

W 1903 r. mieszkało tu już 10 tys. osób, a miejscowość uzyskała prawa miejskie. W 1911 r. wzniesiono neogotycki kościół św. Kazimierza.

Jeszcze w okresie władzy carskiej w Nowej Wilejce otwarto szpital psychiatryczny. W latach dwudziestych i trzydziestych XX w. budynki szpitalne zostały zamienione na koszary, w których stacjonował garnizon Nowej Wilejki składający się 13 Pułku Ułanów Wileńskich, 19 Pułku Artylerii Lekkiej i 85 Pułku Strzelców Wileńskich. 

Władze sowieckie węzeł kolejowy w Nowej Wilejce wykorzystywały do formowania transportów zesłańców na Syberię i do Kazachstanu. Pierwszy transport z terenów Litwy na Wschód ruszył 14 czerwca 1941 r. właśnie stąd. Te tragiczne wydarzenia upamiętnia pomnik – parowóz ze składem bydlęcych wagonów.

W 1957 r. Nowa Wilejka została przyłączona do Wilna.

Na podstawie: facebook.com, inf. wł.