Obchody 10-lecia Partnerstwa Wschodniego bez A. Łukaszenki


Alaksander Łukaszenka, fot. euractiv.pl
Ministrowie spraw zagranicznych Unii Europejskiej oraz państw Partnerstwa Wschodniego spotkają się w poniedziałek w Brukseli, by uczcić 10-lecie tej inicjatywy. Z zaproszenia na kolację przywódców według źródeł unijnych nie skorzysta prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka.

„Łukaszenka został zaproszony, ale nie odpowiedział na zaproszenie. Białoruś ma reprezentować minister spraw zagranicznych Uładzimir Makiej” – przekazało Polskiej Agencji Prasowej w Brukseli źródło unijne.

Poza spotkaniem ministrów, na którym szefowie dyplomacji „28” oraz Białorusi, Ukrainy, Gruzji, Mołdawii, Armenii i Azerbejdżanu mają rozmawiać o dotychczasowej współpracy oraz planach na przyszłość, wieczorem szef Rady Europejskiej Donald Tusk organizuje kolację dla przywódcy państw Partnerstwa.

W Brukseli nie wszystkim spodobało się, że został na nią zaproszony Alaksander Łukaszenka. Wyspecjalizowane w sprawach Wschodu Radio Wolna Europa podało, że brytyjska europosłanka Julie Ward zainicjowała list w tej sprawie do szefowej unijnej dyplomacji Federiki Mogherini. Przypomniano w nim, że reżim Łukaszenki, którego określa się też „ostatnim dyktatorem Europy”, nie szanuje praw człowieka, tłumiąc głosy przeciwników politycznych i wolność słowa.

Jednak relacje na linii Mińsk – Bruksela, choć dalekie od idealnych, w ostatnich latach się poprawiły. W lutym 2016 r. Unia Europejska zniosła większość sankcji w odpowiedzi na zwolnienie wszystkich więźniów politycznych na Białorusi. Restrykcje obejmowały zamrożenie aktywów i zakaz wjazdu do UE, w tym dla Łukaszenki. Prezydent Białorusi nie zdecydował się jednak na przyjazd na szczyt Partnerstwa Wschodniego w 2017 r., gdy pierwszy raz został zaproszony na to spotkanie.

Dyplomaci w Brukseli wskazują, że Białoruś jest bardzo zainteresowana udziałem w konkretnych programach PW. Mińskowi nie chodzi jednak o manifest polityczny dotyczący współpracy z Unią, ale o konkretne, praktyczne korzyści, np. dotyczące młodzieży czy obszaru komunikacji. Zyski nie są jednak jednostronne. Współpraca Unii z Mińskiem „ułatwia wpieranie społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi; nie ma co do tego żadnych wątpliwości” – oceniło źródło z Brukseli.

Poniedziałkowe spotkanie ma być czymś więcej niż tylko okazją do świętowania 10-lecia PW. Ministrowie mają przyjrzeć się realizacji zobowiązań z ostatniego szczytu z listopada 2017 r. Omówią też priorytety na najbliższe lata.

Nieformalna dyskusja w UE już trwa. W kwietniu minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz przedstawił unijnym szefom dyplomacji na spotkaniu w Luksemburgu propozycje stworzenia sekretariatu Partnerstwa Wschodniego, którego zadaniem miałaby być współpraca z UE.

Obecnie programy dotyczące krajów Partnerstwa koordynowane są w różnych miejscach. Zaangażowane są w nie np. Europejska Służba Działań Zewnętrznych, a także różne dyrekcje Komisji Europejskiej.

Obszarów współdziałania, a także potencjalnej współpracy nie brakuje. Wśród nich są: handel, ułatwienia wizowe, wymiana studencka czy rozszerzenie zasad dotyczących roamingu telefonicznego. „To jest takie urealnianie krok po kroku Partnerstwa Wschodniego” – podkreślił polski dyplomata, wskazując, że chodzi o wypełnienie inicjatywy treścią.

„To będzie pewien etap w dyskusji” – zastrzegło źródło, dodając, że nie oczekuje się żadnych decyzji w poniedziałek. Rozmówcy PAP podkreślają też, że nie jest przesądzone, czy przyjęta zostanie jakaś deklaracja lub oświadczenie końcowe. Formalnie nie ma takiego zobowiązania, ale strona unijna przygotowała projekt ogólnego dokumentu. Muszą się na niego jednak zgodzić też kraje Partnerstwa Wschodniego.

Program Partnerstwa Wschodniego, zainicjowany przez Polskę i Szwecję, został zainaugurowany przed 10 laty na szczycie w Pradze. Kraje współpracujące z UE w ramach Partnerstwa w różny sposób podchodzą do stosunków ze Wspólnotą. Dla Ukrainy, Gruzji i Mołdawii to – jak deklarują te kraje – etap na drodze do pełnej integracji europejskiej. Z kolei Azerbejdżan, Armenia i Białoruś widzą w PW szanse na wzmocnienie i rozwój stosunków gospodarczych.

Na podstawie: PAP