Obchody 100. rocznicy wyzwolenia Dyneburga – również w Wilnie
100 lat temu, 3 stycznia 1920 roku żołnierze 1. Dywizji Piechoty Legionów pod dowództwem generała Edwarda Rydza-Śmigłego po lodzie przekroczyli Dźwinę i szturmem zdobyli Dyneburg. Zwycięska operacja dyneburska trwała do 25 stycznia. Dzięki ofensywie Łotwa odzyskała ziemie zagarnięte przez sowietów, co pozwoliło jej zachować niepodległość. Korzyścią dla strony polskiej miało być skrócenie frontu biegnącego dotąd wzdłuż Dźwiny i wyeliminowanie zagrożenia ataku Armii Czerwonej od północy. W Kampanii Łatgalskiej wzięło udział 30 tysięcy polskich i 10 tysięcy łotewskich żołnierzy. Było to ostatnie, rozstrzygające starcie w walkach o niepodległość Łotwy.
Obchody w Dyneburgu rozpoczęły się od złożenia wieńców na byłym polskim cmentarzu na Słobódce (łot. Slobodka), gdzie spoczywają prochy 237 poległych żołnierzy. Na budynku samorządu w Dyneburgu odsłonięta została kopia przedwojennej tablicy, poświęconej Kampanii Łatgalskiej. W programie obchodów są również msza św. w kościele św. Ludwika w Krasławiu i odsłonięcie na miejscowym cmentarzu odnowionego pomnika upamiętniającego poległych sto lat temu żołnierzy.
Uroczystości na Łotwie odbywają się z udziałem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. Rajmunda Andrzejczaka, dowódcy Sił Zbrojnych Republiki Łotewskiej Leonidsa Kalninsa oraz polskich dyplomatów akredytowanych na Łotwie i przedstawicieli polskiej społeczności w tym kraju.
100. rocznica wyzwolenia Dyneburga zostanie uczczona również w Wilnie. Członkowie Klubu Rekonstrukcji Historycznej Garnizon Nowa Wilejka oddadzą hołd poległym w Kampanii Łatgalskiej legionistom oraz uczestnikom Samoobrony Wileńskiej. 3 stycznia przypada bowiem również 101. rocznica wydarzeń w Wilnie, kiedy po latach niewoli miasto przejęli mieszkańcy zorganizowani w Samoobronę Wileńską.
Bohaterska 1. Dywizja Piechoty Legionów, która w 1920 r. wyzwoliła Dyneburg z rąk sowietów, w okresie międzywojennym stacjonowała w Wilnie, a jej żołnierze niejednokrotnie walczyli również o gród Gedymina. Wielu spoczywa na cmentarzach Rossa i Antokolskim.
W 1928 r., w 10. rocznicę niepodległości Polski, koło cmentarza na Rossie, z lewej strony od bramy głównej został wzniesiony Pomnik Dyneburżan, upamiętniający czterech wilnian cywilów, członków Samoobrony zamordowanych przez bolszewików w Dyneburgu wiosną 1919 roku. 
Tak wyglądał Pomnik Dyneburżan w Wilnie, fot. archiwum
Kiedy po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego przyjęta została decyzja o przebudowie kwatery wojskowej i umiejscowieniu Mauzoleum Matki i Serca Syna, pomnik dyneburżan przeniesiono w inne miejsce – na prawo od alei prowadzącej do głównej bramy cmentarza na Rossie. Został on wysadzony w powietrze przez sowietów 18 września 1939 r.
Na podstawie: PAP, IAR, technikwilenski.cba.pl, inf.wł.
