Odnaleziono dziennik obozowy Aleksandrasa Stulginskisa
Odnaleziony dziennik Aleksandrasa Stulginskisa pisany był zwykłym ołówkiem w małym notesie w kratkę o wymiarach 5x7 cm. Znajdowało się w nim 14 zapisanych kartek. Polityk prowadził go od sierpnia do października 1941 roku, po tym jak został aresztowany i deportowany do łagru. Notatnik został później skonfiskowany przez obozowych strażników i przedstawiony jako dowód „kontrrewolucyjnej działalności” polityka.
Na tekst dziennika składają się przede wszystkim akronimy i skrócone słowa, którymi A. Stulginskis opisywał znajome nazwiska, miejsca i wydarzenia. W aktach polityka zachowało się także tłumaczenie jego zapisków na język rosyjski.
Do tej pory dziennik uważano za zniszczony, dlatego biografowie prezydenta posługiwali się tą właśnie przetłumaczoną rosyjską wersją. Zdaniem dyrektora Litewskiego Centrum Badania Ludobójstwa Adasa Jakubauskasa, odkrycie dziennika jest o tyle ważne, że pozwoli im sięgnąć do oryginału.
„To jest faktyczny dowód na to, co i jak 56-letni były prezydent Litwy Aleksandras Stulginskis oznaczył w obozie” – podkreślił A. Jakubauskas.
Według badaczki Centrum Daivy Vilkelytė, która odnalazła dziennik, należało by przepisać tekst dziennika i opublikować w internecie razem z komentarzami ekspertów, ponieważ jest to wyjątkowe świadectwo sowieckiej jurysdykcji: „Ludzie, którzy nie byli skazani wyrokiem sądowym przez 10 lat są przenoszeni z jednego obozu do drugiego. Z akt sprawy wynika, że w pierwszym obozie przebywali... w delegacji. W stenogramie z przesłuchania odnotowano, że jeden ze świadków nastawionych przeciw Litwinom jest analfabetą, ale to nie przeszkodziło mu w potwierdzeniu, że protokół z przesłuchania został sporządzony poprawnie” – wyjaśnia.
Jak dodaje, dokumenty zostały sfałszowane na tyle niestarannie, że nawet prokurator z Kraslagu zwrócił się z prośbą o wyjaśnienia, a 17 zatrzymanych skazano dopiero po 11 latach – w 1952 roku. Wszyscy otrzymali wyroki 25 lat łagrów za „antysocjalistyczną i klerykalną działalność” w międzywojniu.
Aleksandras Stulginskis był jednym z twórców litewskiej chadecji i wicepremierem Litwy. Dwukrotnie pełnił urząd prezydenta. Po śmierci Stalina został zwolniony z łagru. Nie zdecydował się na emigrację i w 1956 roku powrócił do kraju. Zamieszkał z żoną w Kownie, gdzie zmarł 22 września 1969 roku. Pochowano go na cmentarzu Poniemuńskim w Kownie.
Na podstawie: BNS, genocid.lt, pl.wikipedia.org
