Odsłonięcie pomnika braci Vileišisów w Wilnie

Rzeźbę mającą upamiętnić braci Vileišisów zaprojektował rzeźbiarz Regimantas Midvikis. W jej wykonaniu pomogli mu architekci Linas Krūgelis i Ričardas Krištapavičius. Pomnik o wysokości trzech metrów został wykonany z brązu. Przedstawia trzech braci siedzących przy stole. R. Midvikis powiedział, że układ ten ma charakter symboliczny i ukazuje bliską więź pomiędzy nimi, a także ich relacje z narodem.

Pomnik odsłonili potomkowie braci Vileišisów: córka Jonasa Rita Vileišytė-Bagdonas i prawnuk Gediminas Tursa, mer Wilna Remigijus Šimašius oraz dyrektor Litewskiego Instytutu Historycznego Rimantas Miknys. „Zapraszam mieszkańców i gości Wilna do odwiedzenia pomnika braci Vileišisów i oddania hołdu trzem godnym szacunku osobom, twórcom państwowości. Wyraziści i znaczący, odważni i rozsądni bracia Vileišisowie urodzili się w rodzinie wolnych chłopów Vincentasa i Agaty, mieli możliwość dostępu do nauki i oddali Litwie i Wilnu znacznie więcej niż inni, troszcząc się o to, by Wilno było ogniskiem litewskości, aby na wieki pozostało litewską stolicą. To szczególny prezent dla Litwy, ich życie i praca bez końca nas inspirują” – mówił podczas uroczystości odsłonięcia pomnika mer R. Šimašius.

Pomysł postawienia pomnika Vileišisom pojawił się już w 2006 roku. Jego inicjatorami byli potomkowie braci, którzy w tym celu założyli specjalny fundusz – Kolegium Vileišisów. Pomysł podchwycił stołeczny samorząd, który podpisał z organizacją umowę o współpracy w tej kwestii.

Każdy z braci na swój sposób przyczynił się do litewskiego odrodzenia narodowego na przełomie XIX i XX wieku. Działali głównie w Wilnie, pochowani zostali w rodzinnym grobowcu znjdującym się na cmentarzu Na Rossie.

Najstarszy z braci Petras (1851–1926) był inżynierem i mecenasem. Choć urodził się na Żmudzi, w 1890 roku osiadł w Wilnie. Zbudował tu swój pałac na Antokolu według projektu Augusta Kleina, część z jego pomieszczeń udostępniając na cele naukowe i społeczne – tu m.in. w 1907 roku odbyła się pierwsza litewska wystawa artystyczna. Był właścicielem i wydawcą jednej z pierwszych litewskojęzycznych gazet w Wilnie „Vilniaus žinios” oraz jednym z organizatorów wielkiego sejmu litewskiego w 1905 roku. Jako inżynier zajmował się głównie budową mostów i dróg kolejowych. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości przeniósł sie do Kowna, gdzie współpracował z tamtejszym ministerstwem komunikacji, zaś w latach 1922–1923 sprawował urząd ministra transportu.

Antanas Vileišis (1856–1919) z wykształcenia był lekarzem. Był autorem popularnych książek poświęconych medycynie oraz higienie, zajmował się także publikowaniem w nielegalnej prasie litewskojęzycznej. Należał do różnego rodzaju towarzystw naukowych i społecznych, sam był twórcą kilku z nich. Wraz z Petrasem zorganizował pierwszą wystawę sztuki litewskiej. Był także twórcą pierwszej litewskiej szkoły dwuklasowej.

Jonas (1872–1942), jeden z sygnatariuszy Aktu Niepodległości, aktywnie uczestniczył w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym odradzającego się państwa. Jeszcze jako student prawa pisywał do litewskich gazet, z czasem założył własną („Lietuvos Ūkininkas”). W czasie I wojny światowej zaangażował się w pomoc socjalną dla mieszkańców Litwy, współorganizował litewskie szkoły na terenach okupowanych przez Niemcy. Za działalność polityczną wymierzoną w politykę Berlina został aresztowany – był więziony w Łukiszkach, a resztę wojny spędził w Berlinie. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości otrzymał tekę ministra spraw wewnętrznych, potem ministra finansów. W latach dwudziestych był burmistrzem Kowna, przyczyniając się do znacznego rozwoju tego miasta. Pracował również na Uniwersytecie Witolda Wielkiego.


Na podstawie: BNS, madeinvilnius.lt, wikipedia.org