Plansze 3D – nowa atrakcja dla zwiedzających Rzeczpospolitą Pawłowską
„Projektując plansze, korzystaliśmy z materiałów historycznych i zdjęć, których niewiele się zachowało. Ważne było miejsce, ujęcie, z którego zostało wykonane. Dlatego tablice zostały ustawione w miejscach, z których te budynki były fotografowane. Zdjęcia zostały wykonane z oddali, nie są szczegółowe, dlatego przedstawiony na planszach obraz nie jest precyzyjny, niemniej odtwarza kształty architektoniczne zniszczonych budynków. Mamy nadzieję, że uda się nam przynajmniej w jakimś stopniu zaspokoić ciekawość zwiedzających” – poinformowała Erika Sudnicka, specjalistka ds. ochrony dziedzictwa w Samorządzie Rejonu Solecznickiego.
Na planszach prezentujących pałac i oficynę wykorzystane zostały zdjęcia z końca XIX i początku XX wieku.
Lodownia natomiast została odrestaurowana w 2019 r. Na planszy widać, jak wyglądała jeszcze całkiem niedawno, w 2017 r., zanim rozpoczęto renowację. W jej trakcie wzmocniono fundamenty, ściany i konstrukcję dachu, odbudowano dach i schody. Odtworzony został też dół, w którym niegdyś umieszczano bryły lodu – dzięki temu nawet latem można było przechowywać zapasy żywności. Obecnie solecznicki samorząd pracuje nad koncepcją wykorzystania odnowionej lodowni. Rozważana jest możliwość dostosowania jej do celów muzealnych i edukacyjnych.
Ruiny Rzeczypospolitej Pawłowskiej to unikatowy zakątek rejonu solecznickiego, przyciągający turystów oraz filmowców. Realizowano tam między innymi zdjęcia do miniserialu stacji BBC „Wojna i pokój” wg powieści Lwa Tołstoja.
Założycielem tego państwa w państwie był ks. kanonik Paweł Ksawery Brzostowski, który w 1767 r. nabył dobra Merecz w okolicy Turgiel pod Wilnem. 28-letni wówczas Brzostowski założył na ich obszarze (nazwanym przez niego później Pawłowem) państwo włościańskie – Rzeczpospolitą Pawłowską. Rzeczpospolita Pawłowska obejmowała obszar ponad 3 tys. hektarów, miała własne konstytucję, herb, parlament, skarb, kasę samopomocy, szkołę, itd. Brzostowski zniósł w swych posiadłościach pańszczyznę, ziemię rozparcelował między chłopów i wprowadził spłaty tytułem wykupu. Dbał też o ich życie, zdrowie, kulturę i oświatę. W okresie świetności republiki w Pawłowie został wybudowany pałac. Rzeczpospolita Pawłowska istniała prawie 30 lat. Gdyby nie ostatni rozbiór Polski i klęska powstania kościuszkowskiego, mogłaby istnieć dalej. W 1794 r. Rzeczpospolita Pawłowska podzieliła losy państwa.
Ostatnimi przed II wojną światową właścicielami Pawłowa byli Wagnerowie. Pałac przetrwał wojnę. Zabudowania dworskie zaczęły popadać w ruinę w okresie powojennym po pożarze, który strawił pałac. Władze Samorządu Rejonu Solecznickiego przez wiele lat zabiegały o przejęcie terenu pod swoją opiekę. Przed kilkoma laty to się udało. W 2012 r., dzięki pozyskanym środkom z funduszy strukturalnych UE, teren wokół ruin został uporządkowany. Dwa lata później ruiny w Pawłowie zostały wpisane na listę zabytków kultury chronionych przez państwo.
Na podstawie: salcininkai.lt, inf.wł.
