Prezentacja przewodnika "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie"
Jurij Smirnow, 13 października 2017, 09:37
Katarzyna Łoza (od lewej) i Chrystyna Charczuk, fot. Jurij Smirnow
Temat Cmentarza Łyczakowskiego i Cmentarza Orląt już od lat intryguje i zajmuje umysły krajoznawców, historyków i historyków sztuki we Lwowie i w Polsce. Pomimo kilku treściwych i starannie opracowanych monografii i przewodników, dla współczesnych autorów nadal pozostaje spore pole dla działalności twórczej.
Jest to już sygnałem, że temat Cmentarza Łyczakowskiego pozostaje nadal niewyczerpalny, bogaty w nowe odkrycia, w nowe podejścia, w nowe intencje. Świadczą o tym nowe pozycje książkowe, które w latach 2016-1017 ukazały się w języku ukraińskim i polskim, pióra zawodowych historyków sztuki, pracowników Muzeum Rezerwatu "Cmentarz Łyczakowski" czy też krajoznawców, amatorów historii lwowskiej. Wśród najnowszych opracowań znajdujemy również przewodnik "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie" autorstwa Katarzyny Łozy we współpracy z Chrystyną Charczuk. Obydwie autorki na stałe mieszkają i pracują we Lwowie. Przewodnik został wydany we Wrocławiu przez słynne wydawnictwo Ossolineum.
Prezentacja przewodnika miała miejsce 14 września w wielkiej auli Lwowskiej Narodowej Biblioteki Naukowej Ukrainy im. Wasyla Stefanyka (dawnego Ossolineum) w obecności kierownictwa Biblioteki, przedstawicieli Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu i autorek omawianej pozycji.
Sala była wypełniona po brzegi przedstawicielami lwowskich muzeów, towarzystw kultury polskiej działających we Lwowie, krajoznawcami, historykami. Spotkanie poprowadził konsul generalny RP we Lwowie Rafał Wolski, który płynnie mówił po ukraińsku. Podkreślił, że są różne płaszczyzny badań nad dziejami Cmentarza Łyczakowskiego i że prezentowany przewodnik przedstawia właśnie kilka takich płaszczyzn.
Wydawnictwo przewodnika zostało dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.
Konsul generalny przedstawił w skrócie znaczenie Cmentarza Łyczakowskiego w historii Lwowa, Polski, Ukrainy, porównał go ze znanymi cmentarzami historycznymi w Warszawie czy Wilnie. Przedstawił też autorki przewodnika. Katarzyna Łoza, Polka urodzona w Warszawie, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Od dwunastu lat mieszka we Lwowie, pracuje jako organizatorka wycieczek, tłumaczka i publicystka. Aktywna przewodniczka po Lwowie, autorka popularnego blogu lwów.info poświęconego codzienności i przeszłości miasta i okolic. Opublikowała wiele artykułów na temat Lwowa oraz stosunków polsko-ukraińskich. Współpracuje z Kurierem Galicyjskim. Zapalona fotografik.
Chrystyna Charczuk - Ukrainka, historyk architektury i historyk sztuki. Absolwentka Politechniki Lwowskiej. W 2005 roku obroniła doktorat na temat architektury Truskawca XIX i pierwszej połowy XX wieku. Autorka licznych artykułów w prasie lwowskiej, w "Encyklopedii Lwowa", czasopiśmie "Brama Halicka".
Warto zauważyć, że recenzję przewodnika napisał profesor Stanisław S. Nicieja, szeroko znany naukowiec, autor pierwszych monografii o Cmentarzu Łyczakowskim i Cmentarzu Orląt.
O pracy nad przewodnikiem opowiada też Dariusz Sośnicki, redaktor naczelny wydawnictwa Ossolineum. Opowiedział również o odrodzeniu wydawnictwa Ossolineum i o najważniejszych zadaniach stających przed wydawnictwem. Jednym z głównych zadań jest zrozumienie przeszłości. Zobowiązaniem wydawnictwa jest też wysoki poziom wydawniczy książek. Wszystko to charakteryzuje pozycję wydawniczą "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie".
Sam przewodnik - to znakomity materiał zebrany i opracowany przez autorki, jednak formę i układ książki wyznaczyło wydawnictwo. Według redaktora naczelnego, przewodnik w takiej formie czyta się prawie jak kryminał. Znacznej równowagi w podaniu materiału dodał też fakt, że jedna z autorek jest Ukrainką, druga zaś - Polką, jedna jest historykiem sztuki, druga - krajoznawczyni i fotografik. Jako pomysłodawczyni wydania przewodnika wystąpiła Barbara Zdrojewska, małżonka byłego prezydenta Wrocławia, którą podczas jej pobytu we Lwowie oprowadzała Katarzyna Łoza i która była zachwycona jej sposobem oprowadzania i wiedzą.
Dyrektor Zakładu im. Ossolińskich Adolf Juzwenko podtrzymał tę inicjatywę i autorki wraz z wydawnictwem przez dwa lata pracowały nad tekstem. Bardzo ważne znaczenie miała recenzja rękopisu, napisana przez prof. Stanisława Nicieję. Wydawnictwo wykorzystało zdjęcia wielu autorów oraz archiwalne. Wśród zdjęć są prace wybitnego polskiego fotografika Adama Bujaka. Oczywiście, nie zabrakło również zdjęć wykonanych przez autorki tekstu.
- Nie szczędziliśmy pieniędzy i czasu na przygotowanie projektu graficznego tej książki - powiedział Dariusz Sośnicki. - Zaproszono do współpracy Annę Piwowar, znaną autorkę szaty graficznej wielu książek i znakomicie opracowanych planów-map starej Ukrainy. Właśnie projekt graficzny okładki, zawartość książki, mapy, skład - to wszystko jej dzieło. Struktura książki została opracowana jako wspólne dzieło autorek i redakcji. Koncepcję ułożenia zdjęć zaproponowała Anna Piwowar. Bardzo ważny jest fakt, że w książce udało się uniknąć ideologizacji tematu.
Katarzyna Łoza powiedziała, że opracowanie przewodnika - to wyraz jej miłości do Lwowa. Było to dla niej całkiem nowe doświadczenie, koncepcję przewodnika widziała z pozycji doświadczenia pracy z polskimi turystami. Jednym z bardzo ważnych celów było pokazanie wielonarodowościowego charakteru Cmentarza Łyczakowskiego jako wspólnego dziedzictwa wszystkich narodowości, zamieszkujących Lwów przez ostatnie dwa stulecia. Podczas pracy nad książką odkryła dla siebie wiele nowego, ciekawe fakty i nazwiska.
Przewodnik jest wyraźnie podzielony na kilka części, z których każda może być czytana osobno, ale razem stanowią integralną całość. Są to rozdziały poświęcone historii cmentarza i charakterystyce sztuki sepulkralnej z różnych epok i wieków, od klasycyzmu do art déco, a nawet do modernizmu radzieckiego. Osobno zostały omówione dewastacja i odrodzenie Cmentarza Orląt Lwowskich. Autorki proponują dziewięć tras zwiedzania Cmentarza Łyczakowskiego. Te popularne - dla turystów mogących poświęcić na zwiedzanie Cmentarza tylko jedną godzinę, i znacznie dłuższe - dla chętnych poznać jego historię. Bardzo pożytecznym jest opracowanie krótkich biogramów znanych osób pochowanych na cmentarzu - te można czytać zupełnie osobno, nawet bez studiowania innych rozdziałów przewodnika, oraz indeks nazwisk opracowany przez Andrzeja Sokulskiego.
Wszystkie przywiezione do Lwowa egzemplarze Przewodnika po Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie zostały wykupione w ciągu jednego dnia na stoisku wydawnictwa Ossolineum na 24 Forum Wydawców. Zapowiada to popularność nowej książki zarówno we Lwowie, jak - miejmy nadzieję - w całej Polsce.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 18 (286) 29 września - 16 października 2017
