Prof. Algis Kalėda odznaczony pośmiertnie przez prezydenta Polski
O odznaczenie śp. Algisa Kalėdy pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, latem 2018 roku do Ambasady RP zwróciła się grupa jego przyjaciół i współpracowników: Jerzy Borowczyk (UAM), Tomasz Chachulski (UKSW), Jerzy Chmielewski (UW, Narodowa Rada Rozwoju przy Prezydencie RP), Jolanta Chojak (UW), Bohdan Cywiński (UKSW), Teresa Dobrzyńska-Janusz (IBL PAN), Stanisław Dubisz (UW), Zbigniew Greń (UW), Roman Huszcza (UW), Elżbieta Janus (UKSW), Jerzy Kaczorowski (UKSW), Beata Kalęba (UJ), Halina Karaś (UW), Małgorzata Kasner (IS PAN), Teresa Kostkiewiczowa (IBL PAN), Bernadetta Kuczera-Chachulska (UKSW), Jakub Niedźwiedź (UJ), Radosław Okulicz-Kozaryn (UAM), Natalia Siudzińska (UW), Elżbieta Smułkowa (UW), Mirosław Skarżyński (UJ), Tomasz Wroczyński (UW).
Prezydent RP Andrzej Duda, przychylając się do stosownego wniosku Ambasady RP oraz Instytutu Polskiego w Wilnie, przyznał 4 grudnia 2018 roku profesorowi Algisowi Kalėdzie pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi RP.
Order, ustanowiony formalnie ustawą z dn. 16 października 1992 roku, jest nadawany cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami i narodami.
Odznaczenie zostanie wręczone bliskim śp. profesora Algisa Kalėdy 22 stycznia 2019 roku w Wilnie.
Prof. dr hab. Algis Kalėda (ur. 2.10.1952 – zm. 11.05.2017) był wybitnym polonistą i lituanistą, znawcą literatury polskiej, badaczem polsko-litewskich związków kulturowych, tłumaczem, krytykiem literackim i pedagogiem. Współtworzył wileńską polonistykę.
Zależało mu, aby na Litwie języka polskiego i kultury mogły się uczyć osoby, które ukończyły szkoły nie tylko polskie (również litewskie lub rosyjskie), żeby w Wilnie powstała placówka akademicka, która mogłaby kształcić polonistów – przyszłych tłumaczy, nauczycieli, naukowców, którym bliska będzie kultura obu narodów, polskiego i litewskiego. Gdy w 1993 roku na mocy dwustronnej umowy na Uniwersytecie Wileńskim utworzona została Katedra Filologii Polskiej (od 2007 roku Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego), Profesor Algis Kalėda został jej pierwszym i wieloletnim kierownikiem (1993–2007; 2012–2016). Był orędownikiem dobrych relacji polsko-litewskich. Uważał, że na ich jakość duży wpływ mogą mieć naukowcy, literaci, ludzie kultury.
Jego dorobek to przeszło 120 artykułów i recenzji oraz książek, m.in. po litewsku – „Adomas Mickevičius”, „Literatūros mokslas ir kritika” (1985), „Mitų ir poezijos žemė”, „Lietuva lenkų literatūroje” (2011), „Kornelijaus Platelio kūrybos kontekstai: arba tarp Dioniso ir Apolono” (2016); po polsku — „Powojenna literatura litewska”, „Drogą strat i nadziei (1998)”, „Dzieje literatury litewskiej 1918–2000” (tom 1 i 2, 2003), „Od M do M”, „Szkice o literaturze polskiej i litewskiej (2005)”. Był także współautorem antologii literatury polskiej o Litwie „Litwo, matko nasza miła…” (1996), Słownika litewsko-polskiego (Lietuvių–lenkų kalbų žodynas, 1991 z Barbarą Kalėdą i Marią Niedźwiecką). Tłumaczył na litewski utwory Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Konwickiego, Wisławy Szymborskiej, Sławomira Mrożka, Stanisława Lema, Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza.
Został odznaczony odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej” (1996), Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (1998) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP (1999).
W wywiadzie udzielonym w 1995 roku profesor Kalėda powiedział: „Wybieram do tłumaczenia utwory, które według mnie są wartościowe, które mogą pokazać człowiekowi drogę do Światła. Staram się, żeby czytelnik litewski jaśniej zobaczył to, czym naprawdę szczyci się literatura polska – szlachetność, miłość, szacunek do człowieka, niechęć do prymitywnych schematów, a przede wszystkim – umiłowanie wolności” (Literackie związki nierozłączne. Rozmowa z doc. dr Algisem Kalėdą, kierownikiem Katedry Filologii Polskiej Uniwersytetu Wileńskiego, „Słowo Wileńskie”, 1996, nr 20, 17–23 maja).
Na podstawie: Instytut Polski w Wilnie
