„Przystanek Historia” ponownie w Wilnie


Fot. Wilnoteka
Działania sowieckiego aparatu bezpieczeństwa wobec Polaków w Wilnie w 1944 roku oraz stanowisko polskiej dyplomacji wobec wyzwań międzynarodowych lat 30. XX wieku zostały przedstawione w wykładach dyrektora Oddziału IPN w Łodzi dr. Dariusza Roguta oraz naczelnika Biura Badań Historycznych tejże instytucji dr. Sebastiana Pilarskiego podczas spotkania z cyklu „Przystanek Historia” we wtorek, 11 lutego, w Domu Kultury Polskiej w Wilnie.

 

Na spotkanie zaprosili dyrektor oddziału Instytutu Polskiego Pamięci Narodowej w Białymstoku dr hab. Piotr Kardela oraz dyrektor Domu Kultury Polskiej w Wilnie Artur Ludkowski.

Dr Dariusz Rogut na podstawie danych statystycznych przybliżył słuchaczom wydarzenia związane z wywózkami Polaków z Wileńszczyzny w okresie II wojny światowej. Mieszkańcy i żołnierze podejrzani o udział w Armii Krajowej byli przez NKWD lub NKGB aresztowywani, osadzani w wileńskich więzieniach, m.in. na Łukiszkach, wywożeni transportami w głąb Rosji. Aresztowano ogółem 26 tys. Polaków z Wileńszczyzny. Mimo masowych wywózek i aresztowań, do marca 1945 roku Polacy licznie zapisywali się na wyjazdy do Polski.  

Dr Sebastian Pilarski wrócił do lat 30. XX wieku i przybliżył wilnianom politykę dyplomatyczną Józefa Piłsudskiego. Niejednokrotnie w swoim wykładzie podkreślał kwestię pokoju, o którym sporo mówił w swoim czasie Marszałek. Polska musiała przeciwdziałać rozmaitym problemom. Relacje z sąsiadami w okresie międzywojennym były trudne, głównym jednak założeniem polityki zagranicznej było nawiązanie sojuszy z państwami Europy Zachodniej, głównie z Francją i Wielką Brytanią. Poruszono też kwestię nawiązywania przez Rosję dla świata swojej wizji historii. Dr Pilarski zaznaczył, że państwo rosyjskie od lat prowadzi politykę historyczną, która wykorzystywana jest do realizacji bieżących interesów tego państwa w odniesieniu do polityki wewnętrznej i zagranicznej. Według dr. Pilarskiego Polska musiałaby bardziej popularyzować wiedzę na temat swojej historii w państwach Zachodu. Polacy wiedzą, w jaki sposób należy interpretować własną historię. Jak zaznaczył, narracji, która jest podawana przez Rosję, należy się przeciwstawiać, prowadząc badania naukowe, docierając z przekazem dotyczącym historii najnowszej do odbiorców polskich i międzynarodowych. 

Obaj prelegenci podkreślili, że wrócą jeszcze do Wilna z nowymi projektami i nie tylko dla młodzieży, w tym roku bowiem obchodzimy sporo dat upamiętniających wydarzenia historyczne na Litwie i w Polsce. 

Uczniowie szkół polskich na Litwie od lat uczestniczą w spotkaniach w ramach projektu „Przystanek Historia”. Pielęgnują też pamięć o bohaterach – ofiarach zbrodni katyńskiej, żołnierzach wyklętych…

Wiktor Łozowski, nauczyciel historii w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie opowiedział dla Wilnoteki o bohaterze, którego pamięć pielęgnuje gimnazjum – o Felicjanie Marynowskim. Jest to żołnierz wyklęty, który w 1944 roku został schwytany i aresztowany, przytrzymywany przez dłuższy czas w więzieniu na Łukiszkach. Udało mu się stamtąd uciec. Była to sprawa unikatowa. Kontynuował walkę, został zastrzelony przez NKDW przy próbie jego schwytania. Gimnazjum interesuje się historią tego żołnierza, opiekuje się jego grobem i utrzymuje kontakt z najmłodszą córką F. Marynowskiego.

Wszyscy, którzy chcą upamiętnić żołnierzy wyklętych, będą mogli to uczynić 1 marca, biorąc udział w biegu „Pamięci Żołnierzy Wyklętych Tropem Wilczym” w wileńskim parku Zakret. Start – o godz. 12.

Instytut Pamięci Narodowej jest partnerem edukacyjnym tego biegu.



Zdjęcia: Mateusz Mozyro
Montaż: Dominika Kukowska