Rewolucjoniści kina i buntownicy, przedstawiciele Nowej Fali z krajów Wyszehradu zapraszają przed wielki ekran
„Z okazji przewodnictwa Polski w Grupie Wyszehradzkiej postanowiliśmy przypomnieć widzom rozwinięty w tej części Europy w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ruch w kinematografii, który stanowił świeży powiew w kinie i życiu kulturalnym ówczesnej Europy. Cieszymy się, że do naszej inicjatywy z entuzjazmem przyłączyły się przedstawicielstwa pozostałych krajów wyszehradzkich” – zaznaczyła rozpoczynająca właśnie misję dyrektora Instytutu Polskiego w Wilnie dr Małgorzata Stefanowicz-Pecela.
W Europie Środkowo-Wschodniej Nowa Fala cieszyła się największą popularnością w Czechosłowacji. Cechami charakterystycznymi tamtejszych filmów są improwizowane dialogi, absurdalny humor i nieprofesjonalni aktorzy. Młodzi bohaterowie przeżywają przygody miłosne i buntują się przeciwko hipokryzji rodziców. Był to ulubiony motyw Nowej Fali po obu stronach żelaznej kurtyny, ale nieufność wobec starszego pokolenia w bloku sowieckim miała także konotację polityczną.
Prekursorem czechosłowackiej Nowej Fali był Słowak Štefan Ùher (1930–1993), który w roku 1962 nakręcił film „Słońce w sieci”/ „Saulė tinkle“ („Slnko v sieti”). Ùher wybrał bohaterów, dla których wcześniej nie było miejsca w krajowym kinie – młodzi, zagubieni w rzeczywistości, cyniczni i nieświadomi swoich uczuć. Reżyser zrezygnował z klasycznych reguł opowiadania, film zaskakiwał swoim dokumentalnym, a zarazem poetyckim charakterem. Dzięki nieprofesjonalnym aktorom, którzy zachowywali się i mówili na ekranie tak, jak i ich rówieśnicy, dzieło zyskiwało na autentyczności.
„Słońce w sieci”
Film światowej sławy twórcy czechosłowackiej Nowej Fali Miloša Formana (1932–2018) „Pali się, moja panno”/ „Gaisrininkų balius“ („Hoří, má panenko”, 1967) nie podobał się ówczesnym władzom. Akcja filmu przenosi widzów do prowincjonalnego miasteczka, w którym strażacy chcą uczcić jubileusz (o jaki jubileusz chodzi – urodziny, okrągłą liczbę lat pracy?) swego kierownika, odchodzącego wkrótce na emeryturę. Najlepszą formą uhonorowania zwierzchnika wydaje im się uczta (biesiada?) z tańcami, wybory miss i loteria, jednak świętowanie zamienia się w farsę.
Za początek polskiej Nowej Fali uważa się trylogię Jerzego Skolimowskiego (ur. 1938), której bohaterem jest młodzieniec poszukujący samego siebie – alter ego reżysera. W programie wyszehradzkim znalazł się trzeci film trylogii „Bariera”/ „Barjeras“ (1966). Jest to dramat psychologiczny odbiegający od tradycji polskiego kina. Bohater próbuje przezwyciężać bariery wieku, statusu społecznego, konwencji i hierarchii, które dzielą go od rzeczywistości (niejasne; może „fałszują obraz rzeczywistości”?). Jednocześnie jest to analiza nastroju i samoświadomości młodego pokolenia. Poetycka rzeczywistość „Bariery” pełna jest symboli i metafor, towarzyszy jej stworzona do filmu muzyka Krzysztofa Komedy. István Szabó (ur. 1938) światowe uznanie uzyskał jako autor trylogii „Mefisto” (1981), „Pułkownik Redl” (1984) i „Hanussen” (1988). Przedmiotem zainteresowania węgierskiego filmowca był wpływ historii na człowieka. Chociaż na Węgrzech nie ukształtował się odrębny ruch Nowej Fali, w stylu Szabó wyraźnie widać wpływ nurtu francuskiego. W „Filmie o miłości”/„Filme apie meilę“ („Szerelmesfilm”, 1970), który wyświetlimy w ramach programu wyszehradzkiego, przeplatają się kroniki filmowe i subiektywne wizje, a osobiste wspomnienia bohatera, udającego się do Francji na spotkanie z byłą dziewczyną, przeplatają się z wydarzeniami historycznymi i powstaniem 1956 roku.
„Film o miłości”
Program filmowy będzie wyświetlany 17-27 czerwca w centrum filmowym „Skalvija”. Filmy będą prezentowane przez krytyczki filmowe Rasę Paukštytė oraz Izoldę Keidošiūtė.
Program filmowy „Wyszehrad. Buntownicy Nowej Fali”:
- Barjeras / Bariera, Jerzy Skolimowski, 1966
- Saulė tinkle / Słońce w sieci (Slnko v sieti), Štefan Ùher, 1962
- Gaisrininkų balius / Pali się moja panno (Hoří, má panenko), Miloš Forman, 1967
- Filmas apie meilę / Film o miłości (Szerelmesfilm), István Szabó, 1970
Sprzedaż biletów: tiketa lub w kasach centrum filmowego „Skalvija”.
Link do wydarzenia na Facebooku.
Dodatkowa informacja:
Odeta Venckavičienė
Koordynator projektów Instytutu Polskiego w Wilnie
odeta.venckaviciene@instytutpolski.pl
+370 5 232 9775
Rewolucjoniści kina i buntownicy, przedstawiciele Nowej Fali z krajów Wyszehradu zapraszają przed wielki ekran
Centrum filmowe „Skalvija”
17-27 czerwca 2021 r.
