Samorządowa opozycja chce honorowego obywatelstwa dla Jonasa Mekasa
„Jonas Mekas, chociaż był obywatelem świata, wciąż utrzymywał znaczące związki z Litwą. Pomagał znanym dziś litewskim twórcom osiągnąć wyżyny kina. Dzięki jego pośrednictwu Wilno nabyło wartościową kolekcję założyciela ruchu Fluxus Jurgisa Mačiūnasa. W Wilnie utworzone zostało Centrum Sztuk Wizualnych jego imienia, któremu Jonas Mekas przyznał prawa do swoich filmów. Z Jonasem Mekasem Wilno łączyło ambitne plany – stać się centrum sztuki awangardowej XXI wieku” – głosi oficjalne oświadczenie wystosowane przez samorządową frakcję Litewskiego Związku Wolności.
Jak twierdzi Artūras Zuokas, z propozycją przyznania Jonasowi Mekasowi honorowego obywatelstwa Wilna wystąpił jeszcze w latach, kiedy sprawował urząd mera stolicy. „Rozmawiałem z nim nawet o tym, kiedy jeszcze żył. Odpowiadał, że dopóki żyje, wystarczy mu gestów uhonorowania. Wspomniał jednak, że byłby szczęśliwy, gdyby po jego śmierci jego myśli, idee i prace nie zostały zapomniane. Myślę, że najwyższa pora wrócić do tego pomysłu” – powiedział A. Zuokas.
Koalicja rządząca odpowiedziała wstępnie, że nie widzi przeszkód, jednak sprawą tą rada zajmie się najwcześniej jesienią. Rzecznik prasowy mera Aleksandras Zubriakovas podkreślił, że tytuł honorowego obywatela miasta przyznawany jest raz do roku, co nie wyklucza, że w 2020 roku nie mógłby on przypaść J. Mekasowi.
Jonas Mekas był jednym z najsłynniejszych twórców litewskich na świecie. Urodzony na Litwie, w wieku 22 lat wyjechał z niej na studia do Wiednia. Wybuch II wojny światowej sprawił, że trafił do obozu pracy, pod koniec lat 40. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Na jego dorobek składają się zarówno filmy fabularne („Guns of trees”, 1961), jak i dokumentalne („The Bring”, 1963), a także „pamiętniki” („Walden”, 1969), które były wyświetlane na festiwalach i w salach kinowych na całym świecie. Często określany bywa mianem „ojca chrzestnego amerykańskiej awangardy filmowej”.
Na Litwie J. Mekas jest znany jako poeta oraz prozaik. Jego dzieła ukazywały się zarówno w języku litewskim, jak i po angielsku. Publikował też liczne dzienniki i pamiętniki m.in. „I Had Nowhere to Go: Diaries, 1944–1954”, „Letters from Nowhere” i „Just like a Shadow”, a także teksty krytyczne, teoretyczne i dotyczące praktycznej strony realizacji filmu.
Zmarł 23 stycznia br. w swoim domu w Nowym Jorku. Miał 96 lat.
Na podstawie: BNS, ELTA, pl.wikipedia.org
