Teatr Narodowy w Warszawie obchodzi 255. urodziny
Początki Teatru Narodowego sięgają epoki Oświecenia. 19 listopada 1765 roku w nieistniejącym dziś budynku Operalni przy ul. Królewskiej, odbyła się premiera „Natrętów” Józefa Bielawskiego, sztuki opartej na pomyśle zaczerpniętym z komedii Molière’a. Był to pierwszy spektakl powołanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego stałego, zawodowego i publicznego zespołu. Nosił nazwę „Aktorowie Narodowi Jego Królewskiej Mości” i funkcjonował w tym samym budynku co zespół francuski, niemiecki i włoski. Wyróżniał się tym, że grał w języku ojczystym sztuki rodzimych autorów.
Afisz przedstawienia „Natręci” Józefa Bielawskiego, granego 19 listopada 1765 roku, źródło: narodowy.pl
Powołanie narodowej sceny było jednym z elementów projektowanej przez ostatniego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów reformy edukacji, obyczaju i życia kulturalnego upadającego kraju. Pierwsza sztuka ośmieszała w swej treści różnorodne typy sarmackiego myślenia i propagowała nowe postawy (komedie były gatunkiem utworów scenicznych szczególnie hołubionym przez reformatorów). Kolejne wystawione w Operalni komedie, zwłaszcza Franciszka Bohomolca i J. Bielawskiego, przeciwstawiały sobie dwie generacje – starych, zacofanych, ubranych w kontusz sarmatów i młodych, ubranych we francuskie stroje, wygłaszających postępowe idee.
Operalnia Saska na rogu ulicy Królewskiej i Marszałkowskiej służyła teatrowi jedynie przez kilka lat. Szybko popadła w ruinę i została rozebrana w 1772 roku. Zespół przeniósł się do Pałacu Radziwiłłów na Krakowskim Przedmieściu, a potem, w roku 1778 roku do budynku na placu Krasińskich.
Nieistniejący już budynek Teatru Narodowego na pl. Krasińskich w Warszawie, źródło: pl.wikipedia.org
Ponad dwadzieścia lat później właściwą rangę i oblicze Teatru Narodowego stworzył jego trzykrotny dyrektor, aktor, reżyser, tłumacz i pedagog Wojciech Bogusławski, z czasem uznawany za „ojca teatru narodowego” (mimo że go nie założył). W jego wizji teatr miał być orężem w walce o patriotyczne, obyczajowe i estetyczne wychowanie widzów. Był to model teatru obywatelskiego, politycznego i zaangażowanego w życie narodu.
W 1833 roku teatr przeniósł się do nowego gmachu, wybudowanego wg projektu Antonia Corazziego przy obecnym placu Teatralnym. Z rozkazu cara nazwano go Teatrem Wielkim. Nowa siedziba uprawomocniała coraz wyraźniejszy od początku wieku podział na trzy zespoły: opery, baletu i dramatu, z których każdy miał swojego kierownika. Zespół dramatyczny otrzymał miano Teatru Rozmaitości i zajął prawe skrzydło budynku – mieści się tam, po kilku przebudowach, do dziś.
Pięć lat temu Teatr Narodowy świętował hucznie 250 lat swojego istnienia. 19 listopada odbyła się premiera „Kordiana” Juliusza Słowackiego w reżyserii dyrektora artystycznego Jana Englerta, z udziałem całego zespołu teatru. W jubileuszowym sezonie aktorzy Teatru Narodowego wystąpili też gościnnie w Wilnie. Na deskach Litewskiego Teatru Opery i Baletu wystawili spektakl Eimuntasa Nekrošiusa „Dziady”.
Na podstawie: pl.wikipedia.org, narodowy.pl, inf. wł.
