Teresa Żylis-Gara obchodzi 90 urodziny


Teresa Żylis-Gara w Wilnie, 2017 r., fot. wilnoteka.lt/Eryk Iwaszko
Jedna z najwybitniejszych polskich śpiewaczek XX wieku Teresa Żylis-Gara kończy dziś 90 lat. Pochodząca z Landwarowa sopranistka urodziła się 23 stycznia 1930 roku. Przez 16 sezonów pracowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku, występowała z takimi sławami, jak Luciano Pavarotti, Herbert von Karajan, Jose Carreras. 26 stycznia w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie odbędzie się jej jubileusz.



Teresa Żylis-Gara urodziła się 23 stycznia 1930 r. w Landwarowie niedaleko Wilna. O śpiewaniu marzyła od dzieciństwa. Lubiła popisywać się śpiewem przed gośćmi. „Moi rodzice wielką wagę przywiązywali do tego, aby dziewczynka była skromna, małomówna i świadoma tego, że inni wiedzą lepiej” – wspominała w jednym z wywiadów. „Chowałam się więc pod stołem i tam rozpoczynałam występ. Po jakimś czasie wyciągano mnie stamtąd, ale wtedy stawałam się jeszcze bardziej zażenowana. Z tą nieśmiałością przyszło mi potem walczyć przez wiele lat” – mówiła.

Po II wojnie światowej razem z rodziną przeprowadziła się do Łodzi, gdzie ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Łodzi w klasie śpiewu Olgi Olginy Mackiewicz. Jej nauczycielka uważała, że T. Żylis-Gara najlepiej nadaje się do śpiewania oratoriów oraz pieśni. Ponieważ w czasie studiów pracowała głównie nad tym repertuarem, po ukończeniu nauki miała problem ze znalezieniem pracy w teatrze operowym i rozważała zmianę zawodu i zajęcie się stomatologią.

W 1958 r. zadebiutowała w Operze Krakowskiej rolą „Halki” w dziele Stanisława Moniuszki w reżyserii Jerzego Merunowicza. Opowiadała, że nie była jeszcze wtedy całkiem gotowa na tę rolę. „Cóż mogłam zaoferować – świeży głos, niczym nieskażony o ładnej barwie i niesamowicie dużo entuzjazmu i pasji do muzyki, i do śpiewu w szczególności. To wszystko zaoferowałam publiczności krakowskiej, która mnie przyjęła bardzo życzliwie” – mówiła.

Przełom w jej karierze nastąpił po zajęciu trzeciego miejsca na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Monachium w 1960 r. Sukces ten przyspieszył jej decyzję o wyjeździe w kraju. Została zatrudniona w małym teatrze w Oberhausen. Wybrała go celowo, nie mogła wybrać bardziej prestiżowego, ponieważ nie znała niemieckiego i nie miała poważniejszego doświadczenia. Istotne było też, że kształcono ją na śpiewaczkę oratoryjną, więc nie miała przygotowanego operowego repertuaru. Po przeprowadzce do Niemiec, pobierała lekcje śpiewu operowego.

T. Żylis-Gara wykonała partię Donny Elwiry w „Don Giovannim” Mozarta w Paryżu – została bardzo dobrze przyjęta przez publiczność oraz francuską prasę. Po tym debiucie była kilkakrotnie zapraszana na angielski Glyndebourne Festival oraz festiwal w Salzburgu, gdzie pracowała m.in. z Herbertem von Karajanem i Karlem Boehmem. W 1969 r. została zaangażowana do Metropolitan Opera w Nowym Jorku, na scenie której śpiewała przez 16 sezonów.

Występowała m.in. w Covent Garden w Londynie, operze w San Francisco, współpracowała z teatrami operowymi w Berlinie, Hamburgu i Monachium oraz mediolańską La Scala i Wiener Staatsoper. Na scenie pojawiała się u boku najsławniejszych wokalistów, takich jak Carlo Bergonzi, Jose Carreras, Fiorenza Cossotto, Placido Domingo, Ingvar Wixell czy Mikołaj Giaurow.

T. Żylis-Gara jest propagatorką muzyki polskiej i słowiańskiej oraz pieśni. Śpiewała m.in. utwory Karola Szymanowskiego. W 1999 r. wraz z pianistą Waldemarem Malickim wydała płytę pt. „Fryderyk Chopin, Ignacy Paderewski – Pieśni”. Materiał został nagrany w 1994 r., ale z braku sponsorów ukazał się dopiero po pięciu latach od rejestracji. Nagrywała płyty dla takich wytwórni, jak m.in. EMI, Deutsche Grammophon, Harmonia Mundi, Erato, Polskie Nagrania. W uznaniu swojej działalności artystycznej otrzymała wiele nagród i wyróżnień, m.in. Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1979) oraz Nagrodę Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979). W 2003 Senat Akademii Muzycznej we Wrocławiu przyznał jej tytuł doktora honoris causa. Od 1980 roku na stałe mieszka w Monako.

Na Litwę T. Żylis-Gara po raz pierwszy od czasu wyjazdu do Polski przyjechała w 1999 roku. Potem wracała w rodzinne strony jeszcze kilkakrotnie, ostatni raz pod koniec 2017 roku. W 2004 roku ufundowała nowe organy dla kościoła pw. Objawienia NMP w Landwarowie.

Jubileusz urodzin Teresy Żylis-Gary z jej udziałem zostanie uczczony w niedzielę, 26 stycznia, w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Wieczór poprowadzi Wiesław Ochman. Wystąpią Marcelina Beucher, Ilona Krzywicka, Aleksandra Kubas-Kruk, Olga Pasiecznik (soprany), Urszula Kryger (mezzosopran), Tadeusz Szlenkier (tenor) oraz Marcin Bronikowski (baryton). Na fortepianie zagra Janusz Olejniczak. Solistów oraz orkiestrę TW-ON poprowadzi Grzegorz Nowak

Na podstawie: IAR, kultura.onet.pl, tygodnik.lt