Uroczysty pochówek powstańców styczniowych – w listopadzie
„Jeśli się okaże, że wszystko odbywa się zgodnie z planem, termin (ceremonii – przyp. red.) wyznaczymy na koniec października lub początek listopada i, w porozumieniu ze stroną polską, rozpoczniemy przygotowania do uroczystości” – poinformował wicekanclerz litewskiego rządu Deividas Matulionis. Matulionis dodał, że podczas wizyty w Warszawie prezydent Gitanas Nausėda przekazał prezydentowi Polski oficjalne zaproszenie na uroczystości w Wilnie. Na razie nie ma potwierdzenia czy obecny będzie premier Białorusi Siergiej Rumas.
Powstańcy zostaną pochowani w XIX-wiecznej kaplicy na Starej Rossie. Obecnie dobiegają końca prace renowacyjne jej wnętrza. „Na ostatnim etapie zostanie przygotowane miejsce pochówku: kolumbarium, herby, krzyż. Prace te już trwają, gdyż niektóre elementy są wykonywane w innym miejscu – w pracowni. Do 1 listopada wszystko ma być gotowe” – poinformował Dainius Daunoras z Wydziału Dziedzictwa Kultury stołecznego samorządu. Daunoras spodziewa się, że powstańcze mauzoleum na Starej Rossie stanie się miejscem przyciągającym i Litwinów, i Polaków, i Białorusinów.
Początkowo planowano, że imiona i nazwiska 20 powstańców styczniowych zostaną zapisane po litewsku i po polsku. Rządowa komisja uwzględniła jednak sugestie historyków i podjęła decyzję, że w mauzoleum będą napisy również w języku białoruskim.
Specjalny program poświęcony powstaniu 1863 roku przygotowują na jesień litewskie placówki muzealne. Litewskie Narodowe Muzeum Sztuki szykuje cały cykl okolicznościowych wydarzeń. Będzie to m.in. wystawa prezentująca sześć czarno-białych rysunków autorstwa polskiego malarza Artura Gottgera pt. „Lithuania”, przedstawiających sceny z powstania. Rysunki te znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Ponadto odbędzie się konferencja naukowa nt. „Powstanie 1863–1864 w litewskiej, polskiej i białoruskiej historiografii i pamięci historycznej” z udziałem historyków z Litwy, Polski i Białorusi. Litewskie Muzeum Historyczne z kolei przygotowuje wystawę poświęconą pracom archeologów, którzy odkryli szczątki powstańców na Górze Zamkowej w Wilnie.
W latach 1863–1864 na placu Łukiskim stracono 21 przywódców i uczestników powstania styczniowego. Jako pierwszy 22 maja 1863 r. (wg starego stylu) śmierć poniósł ks. Stanisław Iszora. Zygmunt Sierakowski stracony został 15 czerwca 1863 roku, na Konstantym Kalinowskim – jako ostatnim z tej grupy – wyrok wykonano 10 marca 1864 roku. Skazańcy zostali pogrzebani przez władze carskie w tajemnicy przed bliskimi i społeczeństwem na Górze Zamkowej. Powstańcze groby zostały odkryte przypadkowo w 2017 roku w trakcie prowadzenia prac archeologicznych. Badania genetyczne potwierdziły tożsamość pogrzebanych tam bohaterów powstania styczniowego. Dotychczas odnaleziono szczątki 20 powstańców, nadal trwają poszukiwania szczątków ks. Stanisława Iszory.
Na podstawie: BNS, inf.wł.
