Usunięto już około 10 sowieckich pomników
Pod koniec kwietnia na Litwie zmieniono kryteria oceny nieruchomych dóbr kultury, co pozbawiło ochrony prawnej obiekty przedstawiające działalność nazistowskich Niemiec, armii ZSRR lub innych służb specjalnych państw, które represjonowały ludność kraju. Teraz same samorządy decydują o ewentualnym usunięciu takich obiektów.
Augustina Kurilienė z Departamentu Dziedzictwa Kulturowego poinformowała, że „z wnioskami w sprawie 77 takich obiektów od kwietnia do Departamentu zwróciło się 30 samorządów”, czyli połowa samorządów kraju. „Zapytania są różne. Dotyczą nie tylko możliwości demontażu pomnika, czy usunięcia gwiazdy, lecz także napisów, czy możliwości przeniesienia miejsca pochówku” – mówi Kurilienė.
Dyrektor Departamentu Vidmantas Bezaras podczas spotkania w sejmowym komitecie kultury wskazał, że w kraju „jest 160 miejsc pochówku żołnierzy radzieckich, a połowa z nich posiada pomniki”. Poza tym jest też „około 200 obiektów wzniesionych ku czci żołnierzy radzieckich i byłego systemu”.
„Są one bardzo różne, ale z pewnością w niektórych z nich jest element agresji, który jest nie do przyjęcia, zwłaszcza w obecnym czasie” – wskazał Bezaras. Dyrektor Departamentu zaapelował też, by podczas prac demontażowych zachowano „szacunek dla spoczywających tam żołnierzy, z których wielu chyba nawet nie rozumiało, o co walczy”.
Dotychczas najwięcej emocji wzbudziło zburzenie sowieckiego zespołu pomnikowego w centrum Kłajpedy na początku lipca. Ze względu na drażliwość tematu, decyzję o usunięciu pomnika poprzedził sondaż opinii społecznej, w którym 60 proc. opowiedziało się za jego usunięciem.
Do demontażu pomnika na wileńskim cmentarzu Antokolskim przygotowują się władze Wilna. Zapowiedziano, że stosowna uchwała ma być podjęta 14 września, po czym rozpoczną się prace.
Zespół pomnikowy na Antokolu o powierzchni ponad 2 hektarów jest najbardziej rozpoznawalnym miejscem w kraju upamiętniającym żołnierzy radzieckich. W centralnym jego punkcie w 1984 roku ustawiono sześć geometrycznie wyrzeźbionych figur żołnierzy mierzących ponad sześć metrów wysokości, przed którymi płonie wieczny ogień. Po obu stronach pomnika na sześciu tarasach znajdują się wspólne groby ponad 3 tys. żołnierzy radzieckich. Spoczywają tam również przywódcy władzy radzieckiej.
Zespół pomnikowy na Antokolu jest też miejscem, gdzie 9 maja odbywają się centralne uroczystości z okazji zwycięstwa ZSRR w II wojnie światowej z udziałem tysięcy Rosjan mieszkających na Litwie oraz rosyjskich dyplomatów.
Zdaniem politologa Andrzeja Pukszty, „władze Wilna powinny bardzo dobrze przygotować się do demontażu tego pomnika, bo jest to bardzo delikatna materia”. „Należy się spodziewać protestów nie tylko społeczności rosyjskiej, poszczególnych Litwinów, ale też prowokacji zorganizowanych przed rosyjską ambasadę” – powiedział Pukszto.
Na podstawie: PAP, klaipeda.diena.lt, inf. wł.
