W Duksztach odnowiono kwaterę żołnierzy polskich
W Duksztach Starych uporządkowano i odtworzono 96 mogił wojskowych. „Ten cmentarz będzie pod opieką nas wszystkich, władz Polski i Litwy, Polaków, Litwinów i Łotyszy” – powiedziała ambasador Polski na Litwie Urszula Doroszewska podczas uroczystości odsłonięcia kwatery. Ambasador zaznaczyła, że żołnierze tam spoczywający zginęli w walce zarówno o niepodległość Litwy, jak i Łotwy. Wicemer rejonu ignalińskiego Laimutis Ragaišis dziękował przedstawicielom państwa polskiego za inicjatywę odnowienia kwatery i opiekę nad nią. „Przed 100 laty zginęli tu najlepsi synowie Polski. Dzisiaj, z perspektywy 100 lat, uświadamiamy sobie właściwy sens oddania życia przez tych młodych mężczyzn” – powiedział.
„Jest to symboliczna kwatera, bo najbardziej wysunięta na północny zachód na obszarze walk z bolszewikami w tym regionie. Przez długi czas była zapomniana, leżała odłogiem jeśli chodzi o plany konserwatorskie i renowacyjne. Dzięki lokalnej społeczności, dzięki ZPL-owi przywrócono pamięć o tej kwaterze. Dzięki wsparciu finansowemu z Polski od ministerstwa kultury, MSZ i senatu udało nam się odbudować kwaterę, na której leżą żołnierze” – powiedział Wilnotece Mikołaj Falkowski, prezes Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Obecny na ceremonii w Duksztach dyrektor Biura Polonijnego Senatu RP Grzegorz Seroczyński zaznaczył, że państwo polskie tylko pomogło w uporządkowaniu tego cmentarza, a największą zasługą jest zaangażowanie miejscowych Polaków, którzy przez cały czas pamiętali o mogiłach polskich żołnierzy. Jedną z takich osób jest mieszkający w pobliżu cmentarza Andrzej Pupinis, który już kilkanaście lat temu zaczął zabiegać o uporządkowanie kwatery i sam w miarę możliwości o nią dbał. „Trzeba, żeby była pamięć, bo jeśli nie będzie pamięci, po co żyć?” – powiedział Wilnotece.
Cmentarz wojskowy w Duksztach, miejscowości leżącej 130 km na północ od Wilna, nieopodal litewsko-łotewsko-białoruskiego styku granic, przez lata był zapomniany, bo w zasadzie nie istniał – betonowe krzyże nagrobne zostały zniszczone, po II wojnie światowej, bo tuż obok władze sowieckie zbudowały kwaterę 150 żołnierzy Armii Czerwonej, poległych w 1944 r. Teren polskiej kwatery przez lata był porośnięty krzakami i chwastami. W 2006 r. miejscem tym zaopiekował się Oddział w Wisagini Związku Polaków na Litwie. Z inicjatywy ZPL rok później ustawiono tu nowy pomnik, ustalono też nazwiska spoczywających tam legionistów. Odbudowa kwatery trwała - z różnymi przerwami - prawie dekadę, rozpoczęte przez ZPL prace dokończyła Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”: odtworzono wszystkie 96 nagrobków (chociaż nowe, kamienne krzyże mają inną wielkość i kształt, niż przedwojenne betonowe), kwaterę ogrodzono.
Projekt rekonstrukcji cmentarza w Duksztach wpisuje się w szersze działania związane z odnową polskich kwater wojennych z 1919-1920 roku, prowadzone przez Fundację na terenie Łotwy, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Uczestnicy uroczystości z Dukszt udali się jeszcze do Ławkiesów na Łotwie, gdzie również niedawno otwarta została uporządkowana kwatera WP z czasów Kampanii Łatgalskiej.
Autor: Walenty Wojniłło
Zdjęcia: Valentin Ryčkov
Montaż: Paweł Dąbrowski, Mateusz Mozyro