Warto wiedzieć: Zespół Aspergera
Monika Zaremba, 12 lutego 2013, 15:17
Okładka książki "Zespół Aspergera", fot. merlin.pl
Twoje dziecko jest inteligentne i ma ogromny zasób wiedzy, a jednocześnie przez otoczenie postrzegane jest jako "dziwne", "inne", "ekscentryczne" albo wręcz "źle wychowane"? Nie umie bawić się w grupie i nie rozumie większości zasad społecznych? Potrafi mówić na swój ulubiony temat godzinami? Nie jest w stanie zaakceptować zmian w tym, co już jest zaplanowane? Te cechy mogą być objawami zespołu Aspergera - zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Zespół Aspergera (w skrócie ZA lub AS od ang. Asperger Syndrome) jest to całościowe zaburzenie rozwoju o podłożu neurologicznym, które zalicza się do tzw. spektrum zaburzeń autystycznych. Termin "zespół Aspergera" stworzyła psychiatra Lorna Wing w 1981 r., nawiązując do obserwacji pediatry dr. Hansa Aspergera z lat 40., który pierwszy opisał objawy. Przyczyny ZA nie są do końca znane, a teorii jest bardzo wiele. Mówi się zarówno o genetycznym podłożu zjawiska, jak i o czynnikach ryzyka, które mogły spowodować uszkodzenie mózgu w ciąży lub okresie okołoporodowym. Do niedawna zaburzenie to było uznawane za lekką formę autyzmu, jednak obecnie klasyfikuje się je jako osobną jednostkę diagnostyczną, gdyż badania i obserwcje ujawniają coraz więcej różnic między nimi.
Objawy i kryteria diagnostyczne
W 1989 r. dr Christopher Gillberg sformułował kryteria dla zespołu Aspergera, które zaczęły być stosowane przez klinicystów na całym świecie. Obejmują one:
- zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub brak chęci współpracy w grupie,
- zaburzenia mowy i języka (opóźniony rozwój, powierzchownie perfekcyjny język ekspresyjny, sztywna i pedantyczna mowa, nietypowa prozodia i charakterystyka głosu, uszkodzenie zdolności rozumienia języka - przede wszystkim znaczeń przenośnych i ukrytych),
- zawężone, specjalistyczne zainteresowania, połączone czasem z obsesyjnym zainteresowaniem jedną dziedziną,
- zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne,
- trudności w komunikacji niewerbalnej (ograniczone gesty, słaba ekspresja twarzy, dystans fizyczny, kłopoty z kontaktem wzrokowym),
- niezdarność ruchowa (nie zawsze).
Charakterystyczne dla zespołu Aspergera są trudności w nawiązywaniu przyjaźni, rozumieniu i uczeniu się społecznych sytuacji, a przede wszystkim kłopoty w rozumieniu komunikatów niewerbalnych (gestów, mimiki, postawy ciała, tonu głosu). Dzieci aspergeryczne mają poważne trudności z dostrzeganiem związków pomiędzy zachowaniem drugiej osoby a jej emocjami, a także nie potrafią skorelować wpływu własnego zachowania na emocje innych.
Język ich jest często nadmiernie perfekcyjny, pozbawiony idiomów i wyrażeń potocznych, a wymowa sztywna i pedantyczna. Zaobserwować można nietypową prozodię zdań, odbiegającą od normy charakterystykę głosu (natężenie, intonacja, modulacja, tempo mowy) oraz brak zrozumienia języka, a zwłaszcza znaczeń przenośnych i ukrytych.
Dzieci z ZA wykazują nadmierne przywiązanie do swoich rutynowych działań i czynności, bo w takim uporządkowanym świecie czują się bezpieczne, dlatego bardzo źle znoszą nagłe zmiany planów, wszelkie nieprzewidziane sytuacje wywołują ich strach, gniew, płacz lub agresję.
Należy podkreślić, że każde dziecko z zespołem Aspergera jest inne. U każdego występować będą inne objawy i inne ich natężenie. Od niedostrzegalnych dla otoczenia, aż do tak nasilonych, że uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie.
Jak można pomóc?
Zespół Aspergera to nie choroba, lecz odmienne postrzeganie świata, i dlatego nie można go wyleczyć. Można jednak poprawić funkcjonowanie dziecka i dorosłego z ZA. Bardzo ważne jest, by pracować nad rozwojem umiejętności społecznych i prawidłowej komunikacji. Dzięki ponadprzeciętnej inteligencji i właściwie dobranej terapii większość deficytów można wyrównać. W terapii największy nacisk stawiany jest na pracę w grupie, naukę zasad funkcjonowania w społeczeństwie oraz niwelowanie zaburzeń sensorycznych.
Przydatne linki
wikipedia.org - Zespół Aspergera
Inny Świat - forum dla rodziców dzieci z zespołem Aspergera i z pogranicza autyzmu
Nie-Grzeczne Dzieci - Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. H. Aspergera
Tony Attwood, Zespół Aspergera, Zysk i S-ka, 2010