Z Nowego Jorku do Kowna

Stasys Girėnas pochodził z wielodzietnej rodziny. Miał aż piętnaścioro rodzeństwa. Po śmierci ojca udał się z bratem  za „wielką wodę” w poszukiwaniu lepszych warunków bytowych. W 1910 r. otrzymał pracę jako mechanik. Podczas I Wojny Światowej służył w formacji lotniczej, w służbach naziemnych. Po wojnie, w 1919 r. ukończył kurs pilotażu i otrzymał patent pilota cywilnego. W 1925 r. przeżył bardzo groźny wypadek, ale to go nie zraziło do podniebnych marzeń.

Obu wspomnianych pilotów łączyła nie tylko pasja latania, ale także region i Ojczyzna, Litwa, Kowieńszczyna, nostalgia, pozostawieni krewni, przyjaciele.

Poznali się w Nowym Jorku i bardzo się zaprzyjaźnili. Marzyli, by polecieć na Litwę, samolotem, by odwiedzić te swoje rodzinne strony, popatrzeć na nie z lotu ptaka.

W 1932 r. podjęli decyzję. Za zaoszczędzone pieniądze, przy finansowym wsparciu miejscowej diaspory litewskiej wykupili drewnianą konstrukcję samolotu do dalekich przelotów (jak na owe czasy) Bellanca CH - 300 Pacemaker. Po niezbędnych przeróbkach nadali mu imie „LITAUNICA”.

15 lipca 1933 r. w rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem (Żalgirisem) zapakowali do samolotu pocztę, niezbędne wyposażenie aprowizacyjne i polecieli bić rekord świata, spełnić swoje marzenia.

Gdy przelatywali nad Meklemburgią (Niemcy) zerwała się burza. Ciężkie ołowiane chmury przysłaniały ziemię. W tamtych czasach nie było takich urządzeń nawigacyjnych jak współcześnie. Postanowili więc obniżyć lot, przejść przez chmury dla ułatwienia nawigacji wzrokowej. Do Kowna, ówczesnej stolicy Litwy,  mieli już tylko 650 kilometrów. To był już 17 lipca, krótko po północy czasu berlińskiego. I wtedy nastąpiło najgorsze. Do dziś nie wiadomo, czy awaria samolotu, czy błąd ludzki czy podryw wiatru zepchnął mały samolocik na wierzchołki drzew, a potem, trzask, ziemia i przyszli pogromcy przestrzeni powietrznych pod Pszczelnikiem (obecnie powiat Myślibórz) stracili życie.

Na lotnisku w Kownie na bohaterów czekali ludzie, prawie sto tysięcy - jak podają źródła archiwalne. Na wieść o przerwanym locie, o śmierci pilotów w tylu też parach oczu pojawiły się łzy, żal, niedowierzanie, złość.

W niedzielę, 14 lipca niemalże dokładnie w 80. rocznicę tej tragedii narodowej na miejsce tamtego wypadku lotniczego przybędzie prezydent Republiki Litewskiej pani Dalia Grybauskaitė wraz z osobami towarzyszącymi, by oddać hołd litewskim bohaterom. Wcześniej, w katedrze metropolitalnej w Szczecinie, tam gdzie z inicjatywy konsula W. Wierzchosia i T. J. Macioła umieszczona jest tablica epitafijna, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Litwy arcybiskup Sigitas Tamkevičius w asyście metropolity kamieńsko szczecińskiego abpa Andrzeja Dzięgi i licznego duchowieństwa odprawi uroczystą Mszę Świętą w intencji Dariusa i Girėnasa. Obecna będzie też pani prezydent RL, przedstawiciele placówek dyplomatycznych, władze regionu, mieszkańcy Pomorza Zachodniego.

Kilka godzin później dostojni goście udadzą się do Pszczelnika. Tu nastąpi dalsza część uhonorowania śmierci litewskich bohaterów.
Na ręce pani prezydent zostanie przekazany okolicznościowy album pamiątkowy *MEMORY z Potrzeby Serca*. To prawdziwe arcydzieło sztuki edytorskiej. Album powstał z inicjatywy konsula honorowego Litwy w Szczecinie Wiesława Wierzchosia i konsula honorowego RP w Kłajpedzie (z pochodzenia szczecinianina) Tadeusza J. Macioła.

Delegacja Wojska Litewskiego odda salwę honorową, a w miasteczku przewidziano wiele animacji promujących prezydencję Litwy w Unii Europejskiej oraz bezpośrednie spotkanie pani prezydent z mieszkańcami Myśliborza, szczególnie z tymi, którzy od dziesięcioleci opiekują się tym ważnym dla współczesnej Litwy miejscem.

Przedstawiciele społeczności kowieńskiej spod ołtarza-pomnika Dariusa i Girėnasa pobiorą symboliczną garść ziemi i w sztafecie zaniosą ją do Kowna, tak, by dokończyć ten przerwany lot.

Obszerna realacja z tych wydarzeń w kolejnej korespondencji z Myśliborza.