Własne

"Przeżyłaś już swoje krwawe sny Ziemio, miałaś wszak liczne Wigilie czerwone… Czy już nie dosyć? Biły o Twoją zmarzniętą grudę wichrowych konnic tętenty, zgrzytały ciężkie koła po śniegu, zakłócały ciszę twych nocy szmery i zgrzyty, krzyki i strzały. A przez pola ciche i białe, przez wsie zapadłe i na wpół wymarłe miasta szedł nikły drżący cień - smutek i do każdego okna patrzał łzawymi oczyma… Czy już nie dosyć?” Tak pisała Eugenia Masiejewska o tym, jak dobrze byłoby odrzucić świeże wspomnienia, gdy święta Bożego Narodzenia obchodzić przychodziło na Wileńszczyźnie w mrocznych latach wojny 1914-1920.

Za kilka miesięcy w Wilnie odbędą się pierwsze bezpośrednie wybory mera. W grupie ubiegających się o to stanowisko będzie także reprezentant społeczności polskiej. Powtarzamy czasem, iż historia kołem się toczy, gdyż pewne wydarzenia w naszych dziejach mają po upłynięciu pewnego czasu swoją drugą lub kolejną odsłonę. W 2015 roku przypada 110 rocznica pierwszych wolnych wyborów do samorządu Wilna i - o czym niewielu pamięta - wybrania pierwszego Polaka na prezydenta miasta (burmistrza, mera - jak kto woli). Działo się to wszystko w cieniu potężnego wstrząsu, jaki naruszył porządek społeczny Imperium Rosyjskiego, w tym także ówczesnej guberni wileńskiej...

Za kilka miesięcy w Wilnie odbędą się pierwsze bezpośrednie wybory mera. W grupie ubiegających się o to stanowisko będzie także reprezentant społeczności polskiej. Powtarzamy czasem, iż historia kołem się toczy, gdyż pewne wydarzenia w naszych dziejach mają po upłynięciu pewnego czasu swoją drugą lub kolejną odsłonę. W 2015 roku akurat przypada 110 rocznica pierwszych wolnych wyborów do samorządu Wilna i - o czym niewielu pamięta - wybrania pierwszego Polaka na prezydenta miasta (burmistrza, mera - jak kto woli). Działo się to wszystko w cieniu potężnego wstrząsu, jaki naruszył porządek społeczny Imperium Rosyjskiego, w tym także ówczesnej guberni wileńskiej...

Nikt nie ma wątpliwości, że wokół nas jest dużo biedy. Czasem przechodzimy obojętnie obok, czasem szukamy winnych, czasem próbujemy pomóc. Współczujemy tym, których dotknęła, boimy się jej lub budzi w nas agresję. Jakie są twarze biedy, czy może ona dotknąć każdego z nas? I czy można z nią wygrać albo przynajmniej się przed nią schronić? Odpowiedzi szukamy w "Betanii".

III Statut Litewski był niezwykłym dziełem, o którego świetności świadczy najlepiej jego długowieczność oraz zasięg oddziaływania. System praw skodyfikowany na Litwie w 1588 r. obowiązywał aż po 1840 r., przetrwał więc czasy rozbiorów. Był stosowany jako prawo posiłkowe w Koronie i znacząco wpłynął na kształtowanie się rosyjskiego prawodawstwa. Nic więc dziwnego, że uważany jest za jedno z największych osiągnięć litewskich na przestrzeni dziejów. Jest też symbolem tolerancji, która była jedną z najbardziej charakterystycznych cech społeczeństwa Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Były w przeszłości Wilna wrześniowe poranki, kiedy wśród niepokojącej ciszy wdzierał się w miasto stuk wojskowych butów. Nie były to buty żołnierzy własnych, ale obcych, którzy pierwszy raz w życiu widzieli mury grodu nad Wilią. Nie zamierzali miasta podziwiać, gdyż z woli swoich przywódców mieli złe zamiary. Tego rodzaju niezapowiedziana gościna nie jest miła nawet jeśli gość twierdzi, że przychodzi w dobrych zamiarach. Intencja wrześniowych gości zawsze była kłamstwem. Żaden z nich nie przynosił tego dobrego, o czym mówił, nigdy nie było to wyzwolenie, słowo klucz, którym szafowano. Nie było szacunku dla gospodarza, mimo że o tym mówiono. Mieli zmusić mieszkańców, aby klękali przed militarną potęgą, gdyż kierowało nimi brutalne myślenie, brutalny plan, brutalne metody.

Kończy się lato, a wraz z nim wakacyjny serial polityczno-obyczajowy o Algirdasie, co Renaty nie chciał, Waldemarze, co to ją chciał i Jarosławie, co ją dostał z urzędu, ale nie był pewien, czy chciał. Aha, i jeszcze o Dali, co to ma Algirdasa w żelaznej pięści (a może na haku?) i Partii, co władzy zasmakowała, ale słodyczy w niej nie zaznała. Finał dwuletnich "rządów" AWPL od początku był zresztą nietrudny do przewidzenia, lecz takiej odprawy w atmosferze zadarcia z premierem o sprawy personalne raczej nikt się nie spodziewał. Podobnie jak nikt chyba - za wyjątkiem wąskiego grona wtajemniczonych - do końca nie rozumiał tej awantury o Cytacką, i to zarówno w środowisku litewskim, jak i polskim. Dżentelmeńskie stawanie w obronie urażonej kobiecej godności? Czy też ułańskie stawianie się partnerom koalicyjnym, którzy od początku (w zasadzie - nawet od lat) Polaków za nos wodzą? Prężenie muskułów i przeciąganie liny, czy też dziecięce naciąganie struny - pęknie czy nie pęknie? A może lepiej zabrzmi?

Stało się. Komisja Europejska wyraziła zgodę na wprowadzenie na Litwie euro i od 1 stycznia 2015 r. zastąpi ono lita. Zaledwie po 21 latach kończy swój żywot lit, cudownie reinkarnowany po okresie sowieckim. Władze litewskie - niezrażone kryzysem finansowym w Europie, gigantyczną różnicą potencjałów gospodarczych najbogatszych państw strefy Euro i Litwy, totalnego zadłużenia Grecji, Hiszpanii czy Włoch - uparcie wprowadzają euro.

Biały, surowy i zupełnie nieciekawy gmach na ulicy Subocz prawie nie zwraca uwagi. Zapewne dlatego, że wzrok przyciąga kościół Misjonarzy, który znajduje się tuż obok. Miejsce, o którym mowa, jest cudownie położone na wzniesieniu. Roztacza się z niego wspaniała panorama Wilna. Dziś budynek jest opuszczony i cichy, zapomina się powoli o wypełniającym go przez dziesięciolecia gwarze, krzyku, płaczu i śmiechu tysięcy dzieci, dla których był domem rodzinnym. Tylko nie z ich woli.