Własne

„W Połądze na początku XX wieku spotykała się elita intelektualna i artystyczna trzech zaborów. Stanisław Witkiewicz malował tam swoje pejzaże marynistyczne, (…) miejscowe wille nosiły «Sienkiewiczowskie» imiona (…). Bywali tu Lucjan Rydel i Tadeusz Miciński, Reymont dokończył «Chłopów», Leon Wyczółkowski uwieczniał na obrazach tamtejsze sosny” – pisze prof. Małgorzata Omilanowska w książce zatytułowanej „Nadbałtyckie Zakopane. Połąga w czasach Tyszkiewiczów”. O fenomenie kurortu i jego architektury opowiedziała na spotkaniu w Wilnie, które odbyło się w przededniu wręczenia jej regaliów honorowej obywatelki Połągi.

Mirosław Siemaszko jest nauczycielem chemii. W tajemniczy świat atomów, cząsteczek, reakcji chemicznych wprowadza uczniów w gimnazjum i… w więzieniu na Łukiszkach. Wszystko wokół nas jest chemią, sam człowiek zresztą to prawdziwa fabryka chemiczna – tyle procesów w nim zachodzi – dlatego, jak mówi, fascynuje go ta nauka. Największą pasją Mirosława są jednak pszczoły: kiedy otwierasz ul, świat wokół ciebie nie istnieje, godzinami można obserwować, jak pracowicie uwijają się, znosząc do ula nektar. Tak jak ludzie są różne, mają różne charaktery i upodobania, mogą mieć dobry nastrój, a mogą się zdenerwować, są narażone na choroby, muszą walczyć z nieproszonymi gośćmi. A jeszcze – co naprawdę jest smutne – niektóre z nich nigdy nie poznają smaku owoców swej pracy…

Festiwale muzyczne zazwyczaj są oceniane negatywnie, szczególnie przez osoby starsze. Mówią, że nie ma na nich wiele, trochę pijanych młodych ludzi. Ale czy naprawdę? Dziś przedstawiamy relację z wydarzenia oczami wolontariusza.

Kilka samotnych wycieczek po Wilnie, jakie odbyłem w kwietniu, maju i czerwcu, skłoniły mnie, aby uporządkować notatki i ikonografię w moim archiwum. Efektem będzie wznowienie wakacyjnego cyklu „Opowieści z dawnego Wilna”, w którym dzielę się z czytelnikami niektórymi informacjami. Tematem piątego odcinka jest jeden z domów na wileńskiej starówce, w obrębie dawnego getta. Oto stara fotografia z 1933 roku, ze scenką uliczną, na której odbywa się sprzedaż przywiezionego wozem drzewa opałowego. Rzecz dzieje się na ulicy Gaona… Fotografia cenna... przy okazji zwróciłem uwagę na tło. Z prawej strony widoczna jest kamienica, o której słów kilka. Jest to dom, który ma obecnie adres Gaono g. 8, ale wówczas, kiedy wykonano zdjęcie, miał numer 16.

W miejscu tym byłam ostatnio przed prawie 45 laty jako dziecko. Tu było moje przedszkole. Przedszkole, które zostało wybudowane w miejscu Wielkiej Synagogi Wileńskiej. Przez te lata ani razu tu nie byłam. Aż nadszedł czas, kiedy przyszłam. Powodem ku temu stały się trwające trzecie lato z rzędu wykopaliska archeologiczne, których celem jest wskrzeszenie dla potomnych tego miejsca – niezwykle ważnego dla wspólnoty żydowskiej na Litwie, jak też dla Żydów na świecie. Korciło mnie, by tu przyjść. I dobrze, że przyszłam.

Fala mundialowego szaleństwa powoli opada wśród polskich kibiców, którzy rozczarowani grą biało-czerwonych zwracają bilety na ostatni mecz, chowają do szaf czapki i szaliki z orłem i zaczynają myśleć o wakacjach poza stadionem czy ekranami telewizorów. Nadzieja, z jaką przyjęli udział polskiej reprezentacji w mistrzostwach świata, nie ominęła również producentów, właścicieli sklepów i punktów usługowych, którzy w sportowo-patriotycznym zrywie widzieli szansę na wypromowanie swojej marki lub zwiększenie utargu. Niestety, nie wszystkie pomysły speców od marketingu okazały się trafione.

Każdy wymawia słowo „szczęście” tak samo, ale czy rozumie je w taki sam sposób? Odpowiedź jest oczywista – nie. Dla jednych są to rzeczy materialne, takie jak: drogie samochody, telefony komórkowe, coraz lepiej wyposażone budynki, dla innych jest ważne zdrowie. Ktoś się uśmiecha, bo ma kochającą rodzinę i dzieci. A kiedy młodzież czuje się szczęśliwa?

Baśniowy Waligóra i jego brat Wyrwidąb to postaci obdarzone niezwykłą siłą, personifikujące braterską zgodę i przykład osiągania korzyści wynikających ze współpracy. O Wyrwidębie wileńskim nie słyszałem. Złożyło się tak jednak, że Wilno miało w pewnym czasie dwóch Waligórów, zupełnie niebaśniowych. Dwaj panowie o tym samym nazwisku. Nie byli braćmi ani nawet dalszą rodziną. Bolesław Waligóra był bohaterem artykułu o stadionie na Pióromoncie. Marian Waligóra był natomiast przez dziesięć lat komendantem wileńskiej Straży Pożarnej.

Relacje polsko-litewskie w dwudziestoleciu międzywojennym były niczym wilgotne ognisko, które ani nie płonie, ani nie gaśnie. Stan wojny nie wojny był uciążliwy dla obydwóch stron. Ocena tej sytuacji miała wiele zabarwień, zależnych od poglądów politycznych ludzi, którzy zabierali głos w tej sprawie. Próby podsycania ognia podejmowane były zarówno w Warszawie, jak i w Kownie. Nienormalność, jaką był brak stosunków dyplomatycznych między Polską a Litwą to specyficzny przykład złych relacji między sąsiadującymi ze sobą państwami. Kluczowym punktem sporu było Wilno i przypomnieć chciałbym wydarzenia, jakie miały miejsce w tym mieście w marcu 1938 roku.