Gość

Nowy ambasador Rzeczpospolitej Polskiej na Litwie - Jarosław Czubiński - wręczył w środę prezydent Litwy Dali Grybauskaitė listy uwierzytelniające. Zastąpił on na tym stanowisku dotychczasowego wieloletniego ambasadora Janusza Skolimowskiego.

"Jest to najważniejszy utwór w moim dorobku, a jego wykonanie w Wilnie ma szczególny wymiar..." - przyznał w rozmowie z Wilnoteką Krzysztof Penderecki. Maestro powrócił do Wilna po kilkuletniej przerwie. Po "Królu Ubu" i "Siedmiu bramach Jerozollimy“ wileńska publiczność mogła oklaskiwać kolejne monumentalne dzieło artysty "Polskie Requiem". Jego litewska premiera zwieńczyła obchody Dnia Żałoby i Nadziei - święta ustanowionego na pamiątkę pierwszych stalinowskich wywózek na Sybir. Był to jednocześnie wyraz uznania od przyjaciół z Litwy, którzy w ten sposób uczcili 80-lecie urodzin kompozytora.

Środowiska prawicowe, a zwłaszcza skrajnie prawicowe, się cieszą, większości pozostał niesmak - tak najczęściej jest oceniane wtorkowe orędzie prezydent Litwy Dalii Grybauskaitė. Szczególnie jest to zauważalne w ocenie komentatorów i polityków. "To najlepsze z dotychczasowych przemówień rocznych pani prezydent" - cieszył się dziś Andrius Kubilius, były konserwatywny premier Litwy. W sukurs mu idą była minister finansów i, postrzegani jako przychylni prezydenckiej polityce, politolodzy, na przykład Kęstutis Girnius, który określił wystąpienie prezydent jako "patriotyczne i optymistyczne". "Po wysłuchaniu orędzia pani prezydent ma się wrażenie, że Litwie jeszcze daleko do stanu dojrzałej demokracji. Retoryka Dalii Grybauskaitė jest charakterystyczna dla osobowości autorytarnej i skierowana jest do ludzi tęskniących za rządami "silnej ręki" - na opinię psychologa powołał się dziennik "Lietuvos rytas".

"Możliwość aborcji i przyzwolenie na nią jest sowieckim przeżytkiem, obcym nam kulturowo" - zapewnia Zbigniew Jedziński, poseł AWPL w Sejmie Litwy, współautor projektu Ustawy o życiu w okresie prenatalnym. Kwestia tej ustawy była jednym z tematów konferencji prasowej posłów Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Podczas konferencji polscy posłowie odnieśli się do działań Sejmu Litwy, który w pierwszym czytaniu przyjął projekt ustawy o życiu poczętym.

Litwini nie są skłonni przeceniać (ani nawet doceniać!) roli Polski w nowej Europie - ten fakt socjologiczny zadziwił europosła Pawła Zalewskiego, który przybył do Wilna na prezentację badań przeprowadzonych w Polsce i na Litwie przez Instytut Spraw Publicznych z Warszawy. Parlamentarzysta, znany z zaangażowania w sprawy Ukrainy i relacje ukraińsko-europejskie, zorientowany także w sprawach litewskich, nie był zaskoczony północno-wschodnimi ciągotkami Litwinów, ale nie sądził, że można aż w takim stopniu nie przywiązywać wagi do dużo większego sąsiada na Zachodzie. W Polsce na przykład taki stosunek do Niemiec byłby nie do pomyślenia.

Polsko-litewskie Zgromadzenie Poselskie ma wznowić prace jeszcze w tym roku i dać kolejny dowód "resetu" w stosunkach między Wilnem a Warszawą, ale musi też być dobrze przygotowane, "by się nie odbyło tylko po to, by się odbyło" - tak w rozmowie z "Wilnoteką" swą wizytę na Litwie podsumował wicemarszałek Sejmu RP Eugeniusz T. Grzeszczak. Przyjazd delegacji Sejmu RP na obchody 11 Marca miał też oczywiście wymiar symboliczny - poza gośćmi z Polski do Wilna z zagranicy przybyła jedynie delegacja fińskiego parlamentu (Eduskunta) i jej przewodniczący Eero Heinäluoma.

Drużyna piłkarska Polonia Wilno może już nie zagrać w I lidze Litewskiej Federacji Piłki Nożnej. Na wpisowe potrzeba 18 tysięcy litów, których klub nie ma. Nie znalazł się też sponsor skłonny wyłożyć taką sumę. Pełniący obowiązki prezesa Stefan Kimso zamierza wkrótce ustąpić ze stanowiska. Mówi jednakże, że choć szanse na pozyskanie finansowania są małe, do ostatniej chwili ma taką nadzieję.

Lider Partii Pracy Viktor Uspaskich już się przymierza do fotela premiera Litwy, choć na jaw wychodzą wciąż nowe skandale wyborcze, obciążające jego partię. Gdy zawitaliśmy do jego sztabu w noc po wyborach, był dumny ze swego sukcesu, zapowiadał duże zmiany na Litwie, obiecał wzrost gospodarczy. Dziennikarze, jak zwykle, żartowali z jego akcentu i maniery mówienia, drażniących obrońców czystości języka litewskiego. Pytania o koalicję z AWPL i plany na przyszłe stosunki z Polską wprawiały potencjalnego premiera w jawne zakłopotanie i irytowały. Nie krył, że są to dla niego kwestie mocno wtórne, jeśli w ogóle nie mało znaczące...

Minister oświaty i nauki Litwy Gintaras Steponavičius przedstawił wyniki próbnego ujednoliconego egzaminu maturalnego z języka litewskiego. Przyznał, że uczniowie szkół nielitewskich napisali go słabiej niż uczniowie szkół litewskich, ale tylko w warstwie językowej (stylistyka, leksyka, gramatyka, interpunkcja). Na poziomie merytorycznym maturzyści szkół polskich i rosyjskich umieją pisać wypracowania i mogą je pisać na te same tematy co uczniowie szkół litewskich - zawyrokował minister. Poseł AWPL Jarosław Narkiewicz uważa, że jest wprost odwrotnie: wyniki egzaminu próbnego ("badań", jak go określają pracownicy ministerstwa) dowodzą, że egzamin nie może zostać ujednolicony już w tym roku szkolnym. Minister Steponavičius potwierdził natomiast, że przez osiem lat maturzyści szkół nielitewskich będą oceniani bardziej łagodnie (lit. laisviau) niż ich koledzy ze szkół litewskich.