142. rocznica urodzin M.K. Čiurlionisa

Z okazji urodzin artysty kowieńskie Narodowe Muzeum Sztuki przygotowało specjalny program, na który zaprasza w najbliższą sobotę (23 września). Będzie można wziąć udział w jednym z trzech programów edukacyjnych dla najmłodszych, poznać wiele historii i ciekawostek o Čiurlionisie podczas wycieczek tematycznych, obejrzeć premierowy spektakl Teatru Zmysłów Karoliny Žernytė, a także zobaczyć nową wystawę Jūratė Bučmytė i Albertasa Krajinskasa "Pokalbis su Čiurlioniu" (pol. "Rozmowa z Čiurlionisem"). Szczegółowy program wydarzeń dostępny jest na stronie internetowej muzeum: www.ciurlionis.lt. Na wycieczki obowiązuje wcześniejsza rejestracja. 

Mikalojus Konstantinas Čiurlionis urodził się 22 września w Oranach w wielodzietnej rodzinie organisty. Dzieciństwo spędził w Druskiennikach, gdzie ojciec uczył go gry na fortepianie. W latach 1889-1893 uczył się w szkole orkiestrowej, grając w nadwornej kapeli księcia Michała Mikołaja Ogińskiego w Płungianach. Dzięki jego pomocy finansowej kształcił się w Warszawie w tamtejszym Instytucie Muzycznym (1894-1899), m.in. u Antoniego Sygietyńskiego i Zygmunta Noskowskiego. W latach 1901-1902 kontynuował studia w konserwatorium w Lipsku w klasie Karla Reineckego. W tym czasie zaczął tworzyć własne, neoromantyczne kompozycje muzyczne, m.in. słynny poemat symfoniczny "W lesie", który uważany jest za pierwszy litewski utwór na orkiestrę.

W 1902 wrócił do Warszawy i podjął naukę w klasie rysunkowej; a w 1904-1906 kończył studia w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Ferdynanda Ruszczyca i Konrada Krzyżanowskiego. W tych latach Čiurlionis kierował także chórem warszawskiego Towarzystwa Litewskiego Wzajemnej Pomocy.

Mniej więcej do 30. roku życia Čiurlionis miał stosunkowo niewielki kontakt z litewską kulturą. Jego rodzinnym językiem był polski, w nim prowadził korespondencję. Twórczość autora była w dużym stopniu związana ze środowiskiem warszawskim. Dopiero kiedy w 1907 roku wyjechał do Wilna, rozpoczął naukę języka litewskiego. Włączył się w działalność Litewskiego Towarzystwa Artystycznego, zakładając w nim sekcję muzyczną. Zorganizował II Wystawę Malarstwa Litewskiego oraz I Konkurs Kompozytorów Litewskich. W 1908 roku wyjechał do Petersburga, gdzie nawiązał kontakt z grupą malarską "Świat Sztuki". Ożenił się z litewską poetką Sofiją Kymantaitė. W 1909 roku na walnym zgromadzeniu Litewskiego Towarzystwa Naukowego został wybrany na członka Komisji ds. Zbioru Pieśni i Melodii. W tym samym roku przygotował swoją najbardziej monumentalną pracę, sceniczną kurtynę dla litewskiego Towarzystwa "Rūta" o wymiarach 4x6 m.

Coraz częściej wyjeżdżał do Petersburga, szukając tam kontaktów w bliskimi mu artystycznie twórcami oraz możliwości prezentowania własnych prac. Zawarł znajomość m.in. z wybitnym rosyjskim malarzem Mścisławem Dobużyńskim i został przyjęty do Związku Artystów Rosyjskich. Ciągłe napięcie oraz nędza odbiły się na zdrowiu malarza. Lekarz stwierdził jego psychiczne i emocjonalne przemęczenie, które okazało się początkiem jego choroby umysłowej. W 1910 roku Čiurlionis rozpoczął leczenie w sanatorium "Czerwony Dwór" w Pustelniku koło Warszawy (dziś: Marki). Tam zmarł 10 kwietnia 1911 roku na zapalenie płuc. W Markach, niedaleko sanatorium, jest dziś ulica jego imienia. Został pochowany na wileńskim cmentarzu na Rossie.

Jako malarz Čiurlionis znany jest przede wszystkim jako symbolista i jeden z prekursorów abstrakcjonizmu. Jego malarstwo wywarło ogromny wpływ na współczesną sztukę Litwy. W swojej twórczości sztuki plastyczne łączył z muzyką, dając obrazom muzyczne tytuły, takie jak sonata, preludium czy fuga. Uważał, że "nie ma granic pomiędzy sztukami. Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę. Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki". Jest autorem ok. 300 obrazów, z których większość znajduje się w muzeum jego imienia w Kownie. Jako kompozytor stworzył ponad 300 utworów, głównie na fortepian, ale również na orkiestrę i kameralne zespoły.

Na podstawie: lt.wikipedia.org, ciurlionis.lt