6 stycznia – uroczystość Objawienia Pańskiego

W Polsce tegoroczny Orszak Trzech Króli pod hasłem „Bóg jest dla wszystkich” będzie jedną z największych imprez w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez kraj niepodległości.

Orszak przejdzie w ponad 660 miastach i miejscowościach Polski. W Warszawie odbędzie się po raz dziesiąty. Poprzedzi go msza święta, która rozpocznie się o godz. 11.00 w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela pod przewodnictwem metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza.

Prezydent Andrzej Duda z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą wezmą udział w Orszaku Trzech Króli w Skoczowie w województwie śląskim.

Tegorocznemu Orszakowi w całym kraju będzie towarzyszyła zbiórka publiczna „Mędrcy dla Wschodu”, z której dochód będzie przekazany dla instytucji kulturalnych i edukacyjnych działających na Wschodzie albo na terenie Polski na rzecz wschodnich obywateli. Pomoc ma być przekazana na rzecz 7 placówek na Ukrainie, Litwie, Białorusi i w Polsce.

Zarys historyczny

Na Wschodzie uroczystość Objawienia Pańskiego była znana już w III wieku. Sto lat później pojawiła się także na Zachodzie, gdzie przeobraziła się w święto Trzech Króli. W liturgii uroczystość ta wiąże się nierozerwalnie z Bożym Narodzeniem.

Objawienie, po grecku Epifania, oznacza „zjawienie się”, „objawienie się”. Zgodnie z Pismem Świętym „pełnia objawienia dokonuje się w Osobie i działalności Jezusa. Jest On żywym objawieniem Boga jako Syn Boga żywego” (Mt 16, 16).

Uroczystość Objawienia Pańskiego należy do pierwszych, które uświęcił Kościół. Na Wschodzie pierwsze jej ślady spotykamy już w III wieku. Tego właśnie dnia obchodził Kościół grecki święto Bożego Narodzenia, ale w treści znacznie poszerzonej: jako uroczystość Epifanii, czyli zjawienia się Boga na ziemi w tajemnicy wcielenia. Na Zachodzie uroczystość Objawienia Pańskiego datuje się od końca IV w. (oddzielnie od Bożego Narodzenia).

Pokłon Mędrców ze Wschodu złożony Dziecięciu Jezus, opisywany w Ewangelii przez św. Mateusza (Mt 2, 1-12), symbolizuje pokłon świata pogan, wszystkich ludzi, którzy klękają przed Bogiem Wcielonym.

Ewangelia św. Mateusza nie mówi o Królach, lecz o Magach lub – według innych tłumaczeń – Mędrcach ze Wschodu, którzy idąc za gwiazdą, przybyli do Jerozolimy i Betlejem w poszukiwaniu nowo narodzonego króla żydowskiego: „Weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją; upadli na twarz i oddali Mu pokłon. I otworzywszy swe skarby ofiarowali Mu dary: złoto, kadzidło i mirrę”.

Św. Mateusz nie podaje liczby Magów. Malowidła w katakumbach rzymskich z wieku II i III pokazują ich dwóch, czterech lub sześciu. U Syryjczyków i Ormian występuje nawet dwunastu. W tradycji Kościoła stanowczo przeważa jednak liczba trzy ze względu na opis, z którego wynika, że złożyli trzy dary.

W sztuce Kacper przedstawiany jest najczęściej jako ofiarujący mirrę Afrykańczyk, Melchior jako dający złoto Europejczyk i Baltazar – jako król azjatycki przynoszący do żłóbka kadzidło.

Magów – jak czytamy w Ewangelii – do Betlejem przywiodła gwiazda. Niemiecki XVII-wieczny astronom Johannes Kepler usiłował wytłumaczyć gwiazdę betlejemską przez zbliżenie Jowisza i Saturna, jakie zdarzyło się w 7 roku przed narodzeniem Chrystusa (trzeba w tym miejscu przypomnieć, że liczenie lat od urodzenia Jezusa wprowadził dopiero w VI w. Dionizy Exiguus; przy obliczeniach pomylił się jednak o 7 lat – Jezus faktycznie urodził się w 7 roku przed naszą erą). Inni przypuszczają, że była to kometa Halleya, która także w owym czasie się ukazała. Jednak z całego opisu Ewangelii wynika, że była to gwiazda cudowna. Ona bowiem zawiodła Magów aż do Jerozolimy, potem do Betlejem. Stanęła też nad miejscem, w którym mieszkała Święta Rodzina. Św. Mateusz nie tłumaczy nam, czy tę gwiazdę widzieli także inni ludzie.

Od XV/XVI w. w kościołach w uroczystość Objawienia Pańskiego poświęca się kadzidło i kredę. Kredą oznaczamy drzwi na znak, że w naszym mieszkaniu przyjęliśmy Wcielonego Syna Bożego. Piszemy na drzwiach litery K+M+B, które mają oznaczać imiona Mędrców lub też mogą być pierwszymi literami łacińskiego zdania: „(Niech) Chrystus mieszkanie błogosławi” – po łacinie: „Christus mansionem benedicat”.

Od stuleci Święto Trzech Króli nieodmiennie wiąże się z tradycją wystawiania jasełek oraz tzw. widowisk herodowych. Początkowo były one znane we Włoszech, później we Francji. W średniowieczu rozpowszechnili je franciszkanie. Tradycję wystawiania jasełek (tak jak i budowę szopek bożonarodzeniowych) zapoczątkował sam św. Franciszek z Asyżu. W Polsce jasełka wystawia się od kilkuset lat. Jasełka to inaczej ,,przedstawienia o Bożym Narodzeniu” – ich nazwa wywodzi się od staropolskiego słowa ,,jasło” oznaczającego żłób.


Na podstawie: KAI, PAP, inf. wł.