Augustowskie noce. Chłodne

Tak jusz i "w rejonie wilna jest potomkiem litewskojezycznych litwinow" i zhadnego osadnika z Polski. Ale historia jest nie taka zhe osadnitstwo z Polski zawszie bylo a nai wienksze to latach miendzy wojennych. W latach sowieckich duzho osadnikuw pszybylo z Bialoruszi i osziadlioszie w tych meiiscowoszcziach. I bardzo prosze zheby mister pszestau wymiszliacz takie zheczy jak "wilna jest potomkiem litewskojezycznych litwinow" i pszestanczie wymyszliacz zhe litwin w Litwie jest pszybiszem bo wy muwiczie o radijuszie kilku diesziencziu kilometruw. Tau zhiemie by szilneiisza babczia by pszeszla w jeden dzhien.

"ohhh dar karta to 88,000 polskich osadnikow uroslo do 100,000?" 88 tysziency to jest tylko w Wilnie a 100 tysziency razem z okolicami Wilna kture odzyskala Litwa.

Jakiś pacan sobie głupotę napisze na potem wszyscy powtarzają jak prawdę objawioną bo ktoś tak napisał.
Tak samo pod Polską "okupacją" miało żyć nawet 200 tysięcy Litwinów, według "szacunków" robionych przez litewskich uczonych ponad granicą.

"czego nie można powiedzieć o litewskiej Wikipedii" to jest dle tego zhe na Litwie niema etnycznai polskeii kultury"

To raczej mówi o waszym podejściu do nauki, tzn nawet teksty teoretycznie naukowe są podporządkowane ideologii.
Moje miasto Rzeszów ma podane na wiki nazwę ukraińską/ Łemków, jidysz i niemiecką. Mimo że Ukraińców tam nie było, Żydów nie ma, a Austriacy byli okupantami.

"ohhh dar karta to 88,000 polskich osadnikow uroslo do 100,000?" 88 tysziency to jest tylko w Wilnie a 100 tysziency razem z okolicami Wilna kture odzyskala Litwa.

"czego nie można powiedzieć o litewskiej Wikipedii" to jest dle tego zhe na Litwie niema etnycznai polskeii kultury a to znaczy zhe te nazwy swojau postaluoszcziau nie nalezhau do polskeii kultury to i niema podczeby i wykszywiacz.

ohhh dar karta to 88,000 polskich osadnikow uroslo do 100,000? jeszcze tydzien i z milion koroniarzy przyjedzie po 1920 roku by partycypowac w jakiejs bodowie o ktorej ty mowisz. jakim cudem ziemia, ktora w jakiejs rodzinie polskojezycznego obywatela litwy byla od zawsze, dzisiaj nalezy do jakiegos litwina z kowna, ktorego dziadkowie stacili zimie rejonie kowna, a nie w rejonie wilna. w jaki sposob naplyw ludnosci z korony zmienia swiete prawo do ziemi i daje takiemu na przyklad vytautasovi landsbergisovi prawo, by przywlaszczyl sobie ziemie, ktora juz miala wlasciciela. jezeli jakis litwin byl po 1920 roku expopriated to jasne, ze taki litwin powinien dostac swoja ziemie spowrotem. to, ze liwin (czy jego przodek) stracil ziemie w kownie, nie znaczy, ze ma prawo odbierac ziemie, ktora nalezala do kogos, kto w domu mowil po polsku.

Wileński , znalazłam zapowiedź audycji radiowej sprzed roku na temat niemieckiej przeszłości Szczecina. Uświadomiłam sobie, że to, co obecnie dzieje się na Litwie, w Polsce miało miejsce po wojnie , właściwie cały okres PRL. Dzisiaj nie tylko w Szczecinie, ale w innych miastach na tzw. Ziemiach Odzyskanych wraca się do niemieckiej przeszłości tych ziem. Nikt się od tego nie odcina.Ja sama po każdym wakacyjnym wyjeździe na północ lub zachód szukam informacji o historii tych terenów przed wojną. Na stronie Darłowa np. jest umieszczona np. bardzo ciekawa kolekcja zdjęć tego miasta sprzed wojny, kiedy jeszcze nazywało się Rügenwalde. Zwróciłam uwagę, że nawet na polskiej Wikipedii podaje się nazwy współczesne polskie, jaki te dawniejsze niemieckie, czego nie można powiedzieć o litewskiej Wikipedii.Do tego się dojrzewa , do pewnych spraw nabiera dystansu, po prostu dorośleje, czego i Wam życzę.

http://www.polskieradio.pl/9/325/Artykul/277142,Niemiecka-przeszlosc-Szc...

polishrangerr "zamiany ziemi z kowna na ziemie nalezaca do polskiego litwina w wilnie " pszestanczie "polskiego litwina " takeii toscamoszczi nie bylo. Zhiemia Litwy rozdala polskie okupacynne organy polakom zheby polacy na Litwie by zbudowali Polske i to jest nai objektiwneiisza historia. Napszyklad Liekis z zhriud muwi zhe 100 tysziency polskich nowych osadnikuw po 1920 roku pszyjachalo do Litwy. No polacy tak niemozhna ocazyliszczie Litwe deasporau swoich osadnikuw oddaliszczie im zhiemie Litwy a teras jeszcze wymiszliaczie nie byle zheczy jak toscamoszcz "polskiego litwina " wymiszlianie takich zheczy z objektywizmem niema nic spulnego.

wilenski malo kto twierdzi, ze wilno powinno wrocic do polski. granice jakie sa, takie beda. zaden litwin nie moze nam powiedziec czy mozemy patrzec na wasza stolice z sympatia czy nie. ja urodzilem sie i mieszkalem w przepieknej okolicy. tam jest i bedzie polska ale nie mialem pretensji do starych niemcow, ktorzy przyjezdzali tam ze lzami w oczach. wilno jest stolica litwy i pozostanie stolica litwy. to, ze litwa zle traktuje swoich obywateli, ktorych jedyna wina jest to, ze mowia w innym niz litewski jezyku ukazuje tylko krotkowzrocznosc waszego kraju.

#45polishrangerr "jest proba objektywnego spojzenia " tam niema objektywnego zpoizhenie bo autor nie prubuje otpowiedzhiecz na pitanie a dleczego tak szie stalo i z dodatkiem polskau strone pokazuje jek zhywiau dobroczi.

Wiesz, że ja dopiero w Wilnie i we Lwowie zrozumiałam niemieckich turystów, szczególnie ludzi starszych, których można było spotkać np. na Dolnym Śląsku, Pomorzu czy Mazurach. Wcześniej mnie irytowało to, że przjeżdżają i czują się jak u siebie.Nie czuję do Niemców żadnego sentymentu, ale w tym jednym ich rozumiem.

monika zawsze mialem takie marzenie, by pojechac do polski i wziac moja babcie na wycieczke na litwe by mogla jeszcze raz zobaczyc swoje ukochane wilno. nie udalo sie i juz nigdy sie nie uda. ja monika pochodze z ziem odzyskanych i pamietam jak na chama podkreslalo sie przynaleznosc tych ziem do polski, a ignorowalo sie i zatajalo wszystko co niemieckie. litwini musza miec ten sam problem. z tym, ze u nas niemieckich autochtonow bylo tylko pare rodzin, a polskojezycznych obywateli na wilenszczyznie jest wiekszosc. gdyby litwini byli pewni swoich racji do wilna, nie musieliby na kazdym kroku litewskosci wilna udowadniac. my w okresie miedzywojennym popelnialismy bledy bo przeciez bylismy jeszcze mlodym narodem ledwo co zachlysnietym niepodlegloscia. litwinom do normalnosci jeszcze dalej. nawet po 1991 nie potrafili sie jeszcze nasycic ta cala niepodlegloscia. przeciez historia stosunkow polsko liteskich moze byc nagieta w strone litwy czy nagieta w strone polski ale to jest tylko historia. dozyjemy jeszcze dni, kiedy o historii bedzie mozna rozmawiac z litwinem normalnie bez histerii i babskich (oj chyba niewlasciwe slowo w rozmowie z kobieta...hmmm) emocji. historia historiou (co za jendzyk?) ale sedno sprawy tkwi w tym, ze polacy na litwie potomkowie spolonizowanych litwinow, gospodarzy i autochtonow swojej ziemi sa rzeczywistoscia i z litwy nie wyjada. tym ludziom naleza sie pelne prawa zgodnie ze standartami przestrzeganymi we wszystkich krajach cywilizacji eurpoejsko-chrzescijanskiej. zadna tendencyjnie napisana historia nie jest usprawiedliwieniem do dyskryminacji jakiejkolwiek grupy. trzeba przypomniec takim jak dar karta, ze ci ludzie nigdy nie byli oprawcami ale byli ofiarami historii (ponary czy wywozki na syberyjskie wakacje). teraz sa victimized przez swoich litewskojezycznych braci.

oj dar karta, gdybys porzucil te swoje emocje to moze jeszcze z toba mozna by bylo pogadac... facet, jaki masz problem? ten artykul nie jest wcale ani anty litewski ani anty polski. jest proba objektywnego spojzenia na konflikt litewsko polski. oczywiscie, ze jako litwin inaczej na to patrzysz ale przyznac kazdy musi, ze slowo "obiektywnosc" jest tobie dalece. ten artykul potwierdza moja teze, ze:
nie kazdy litwin mowil po polsku, nie kazdy litwin mowil po litewsku, nie kazdy litwin chcial niepodleglej litwy, nie kazdy litwin chcial litwy jako czesci rzeczypospolitej. cala dyskusja z toba dar karta to proba rozbicia tego komunistycznego betonu wokol twojej glowy i pokazania tobie, ze nie kazdy musi miec jeden, oficialnie zatwierdzony przez te czy inna wladze poglad. litwini na litwie sto lat temu mieli rozne poglady na przyszlosc litwy. dar karta czy nie zgodzisz sie z moim twierdzeniem, ze :
kazdy narod patrzy na historie przez pewien nacjonalistyczny pryzmat. polska historia rowniez taka jest. musisz przyznac dar karta, ze w polsce stosunki polsko litewskie (szczegolnie sprzed 90 lat) sa malo znane i malo kogo interesuja. my polacy przedtem i potem mielismy wieksze problemy (wojna, okupacja, obozy koncentracjne, sybir, walki polakow na zachodzie, pare dekad rzadow rezimy socjalistycznego itp.). patrzymy na historie polsko litewska przez pryzmat polskiego jezyka i kultury ale staramy sie byc obiektywni. dla was litwinow stosunki polsko litewskie dalej sa gorace, dalej spora czesc litwinow mowi po polsku i dalej musicie sobie wmawiac, ze wilenszczyzna (polskie slowo, ktore tak bardzo cie oslabia, a oznacza tylko kraine wokol wilna) nalezala sie od poczatku litwie. musisz przyznac dar karta, ze litewska wersja historii jest zaklamana i bardzo stronnicza. dar karta z twoimi wnukami bedzie mozna juz normalnie pogadac o tej historii bo ty za bardzo rozemocjonowany jestes i za bardzo histeryzujesz.

" i nagle uświadamia sobie, że to zagranica" jak to dramatycznie wyglonda nagle polka Monika uszwiadomila zhe ona znaidujeszie na Litwie a nie w Polsce. Jak to dramatycznie wyglonda. Byla taka chystoria polacy zaczeli zdieracz napisy w laczynie i wieszacz napisy w polskim jendzyku i tak polacy twozhyli iliuzije zhe Litwa to jest Polska. No jak mozury.

"a Dar Karta to neofita" to jest sugestyja zhe litewska toscamoszcz to cosz nowego. Monika myszli zhe niebylo zhadnai litewskeii toscamoszczi i panstwo dwuch naroduw bylo zluozhone z polskiego narodu i polskiego narodu. No tak wychowana Monika i tu jusz nic nie zrobisz.

a Dar Karta to neofita, dlatego jest taki zajadły w swoich poglądach. Może nie jest taki zły, tylko jeszcze się z niepodległością Litwy nie oswoił.

monika moja rodzina byla wlasnie taka rodzina repatriantow. mysle, ze polakow do wilna przyciaga to, ze wilno bylo przez stulecia jednym z centr kultury polskojezycznej. ile ksiazek czlowiek przeczytaj, w ktorych akcja rozgrywala sie w wilnie wlasnie. ile opowiesci o wilnie czlowiek czytal od dziadkow i sasiadow. nigdy ci przesiedlency nie byli antylitewscy. dziwne, polacy nie sa antylitewscy (prawda, ze mamy pare problemow z litewskim traktowaniem polskosci i polakow, i wspolnej historii), a litwini jakby mogli to by nas wszystkich do baltyku wepchali. czy ty myslisz monika, ze gdyby dar karta mogl jednyn gestem reki uratowac stu polakow albo wrzucic ich do moza, to by probowal nawet ich uratowac?

dallas cowboy you claim your house is expensive but you can't deny the drugs you use are some seriously cheap drugs. facet ciesze sie, ze tacy special need people jak ty nauczyli sie czytac i jako tako funkcjonuja w spoleczenstwie. pilsudski z czerwonego tramwaju socjalizmu wysiadl na przystanku NIEPODLEGLOS. wiele rezimow na swiecie wsadza ludzi za przekonania. twoje opinie mnie nie interesuja bo nie zajmuje sie ani psychiatria ani psychologia.

dar karta, wilenski i inni. czy moglibyscie sie ustosunkowac do tego artykulu z polityki sprzed 11 miesiecy?

Józef Piłsudski mawiał, że jest Litwinem, a litewski wódz naczelny Silvestras Žukauskas, że Polakiem. Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent Polski, był bratem Stanisława Narutowicza, sygnatariusza Aktu Niepodległości Litwy. To skąd te dzisiejsze zgrzyty między Polską i Litwą?

Jesienią 1920 r. Stanisław Swianiewicz służył w Litewsko-Białoruskiej Dywizji Wojska Polskiego. W październiku jednostka ruszyła na Wilno będące w rękach Litwinów. Po drodze wywiązała się walka, były ofiary. Profesor wspominał, jak podeszli z kolegą do rannego wroga: „Gdy usiłowaliśmy go podnieść, wyjęczał: O Jezu! To zrobiło na nas straszne wrażenie. Do tej pory byliśmy w walce z bolszewikami… A tutaj walka bratobójcza. Mój przyjaciel, który za bitwę pod Warszawą dostał Virtuti Militari, powiedział mi wtedy: Wiesz, ja przechodzę na stronę Litwinów, ja jestem Litwinem”.

Takich wypadków było w tej dziwnej wojnie dużo, bo we wrogich obozach stanęli znajomi i krewni. Było tak na froncie, było w elitach, było i na szczytach władzy.
Przeciw polskim wpływom

Jednym z owoców europejskiego romantyzmu było dowartościowanie kultury ludowej. Zapoczątkowało to przeobrażanie się ludów w narody, a w konsekwencji doprowadziło do powstania koncepcji państwa narodowego. Idee te dotarły na Litwę stosunkowo późno, bo dopiero w ostatniej ćwierci XIX w., zastając narodowy ruch litewski w trudnym położeniu. Terytorium całej historycznej Litwy wchodziło w skład Rosji. Szkolnictwo w języku litewskim nie istniało, obowiązywał zakaz druku czcionkami łacińskimi oraz sprzedaży ziemi katolikom. Książki litewskie przemycano z Prus Wschodnich, gdzie również mieszkała pewna liczba Litwinów. Oni z kolei poddani byli naciskowi germanizacyjnemu, a jako luteranie nie czuli specjalnej solidarności z katolickimi pobratymcami zza Niemna.

Jednak największym wyzwaniem dla ruchu odrodzeniowego była polonizacja. Kilkusetletni alians polityczny Obojga Narodów, a potem wspólnota religii i walki z zaborcą przywiodły do językowego i obyczajowego zbliżenia Litwy do Polski. Dotyczyło to w szczególności elit. Praktycznie cała katolicka szlachta i mieszczaństwo na Litwie mówiły w domu po polsku, a za ich przykładem podążali chłopi. Określenie Litwin przestało być desygnatem przynależności etnicznej. Za Litwinów podawali się przecież Kościuszko, Mickiewicz, Piłsudski. Sama Litwa uważana zaś była za jedną z polskich dzielnic, jak Pomorze czy Mazowsze.

W tej sytuacji liderzy narodowców zwrócili się ku językowi jako ostatniemu bastionowi tożsamości. Wywodzili się oni często z zamożnych rodzin chłopskich, a litewski był ich językiem ojczystym. Działacze tego środowiska oceniali związek z Polską jako okres kulturowego i politycznego upośledzenia ich ojczyzny, głosząc, że Litwa odrodzi się tylko wtedy, gdy uwolni się od polskich wpływów.

Postawy litewskich Polaków, czy jak kto woli spolonizowanych Litwinów, wobec tego zjawiska były bardzo różne. Z jednej strony pielęgnowali oni poczucie odrębności od „koroniarzy”, nierzadko władali też „językiem ludu”, ale np. wokół Wilna większość z nich nie wyobrażała sobie, by Litwa mogła istnieć samodzielnie. Im dalej jednak na północ, na Żmudzi, stosunek tych sfer do litwomanii (jak pogardliwie nazywano ruch odrodzeniowy) był coraz przychylniejszy.

Szansa na spełnienie aspiracji niepodległościowych, jaka pojawiła się w wyniku rozpadu Cesarstwa Rosyjskiego, doprowadziła do konfrontacji obu nacji, które równolegle odbudowywały swą państwowość. Za Litwinami stały racje dziejowe, za Polakami kulturowe. Przykładem był spór o Wilno, które było historyczną stolicą Litwy, ale w którym po litewsku mówiło zaledwie 2 proc. mieszkańców. W latach 1918–20 miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk. Bolszewicy, ustępujący przed armią polską po bitwie warszawskiej, przekazali je Litwinom. Piłsudski próbował układać się z nimi, ale gdy nie przynosiło to spodziewanego efektu, sfingował bunt swej dywizji litewsko-białoruskiej i Wilno zajął.
Litwomanki z dobrych domów

Posunięcie to było Litwinom poniekąd na rękę. Przytłaczająco nielitewska Wileńszczyzna byłaby dla młodego państwa litewskiego nie do przełknięcia. Zbrojne zagarnięcie Wilna potraktowano też jako pretekst do zerwania stosunków z Warszawą (nawiązanych na nowo dopiero w 1938 r.) oraz bezprzykładnej rozprawy z kulturą i mniejszością polską. Kilkanaście lat radykalnego odcinania się od polskości pozwoliło Litwinom na zbudowanie nowej tożsamości, w której antypolonizm grał kluczową rolę. Stworzono skrajnie negatywny obraz Polaka będący amalgamatem uprzedzeń klasowych i rasowych. Uosabiał go polski szlachcic wynaradawiający i gnębiący litewskiego chłopa.

Jak większość tego typu konstrukcji obraz ten był uproszczony i zafałszowany. Np. Konstantinas Čiurlionis, malarz i kompozytor, najwybitniejsza postać litewskiej kultury z przełomu XIX i XX w., pochodził z rodziny chłopskiej, w domu rozmawiał po polsku, a na litewskość nawróciła go żona, szlachcianka. Polski był językiem ojczystym zaskakująco wielu przywódców i luminarzy państwa litewskiego. Wywodzili się oni głównie właśnie ze szlachty, która zachowała pamięć o litewskich korzeniach, choć mówiła po polsku. Co ciekawe, to często ludzie z tych sfer kształtowali konfrontacyjny kurs polityki Kowna.

Ludwik Krzywicki, który pod koniec XIX w. prowadził badania archeologiczne na Żmudzi, pisał, że po 1864 r. we dworach wokół Kowna i Szawel wyrosło pokolenie lewicowych radykałów, głównie kobiet, ale „kiedy podupadł ruch socjalistyczny, a okrzepł narodowy litewski, moda się zmieniła: zaczęły wylęgać się litwomanki”. Z polskich dworów wyszły pierwsze litewskie poetki, pisarki i działaczki narodowe: Karolina Praniauskait, Julia Beniuszewicz (Žemait), Gabriela Pietkiewicz (Bit), Maria Pieczkowska (Šatrijos Ragana), siostry Iwanowskie (Lazdynų Pelėda), Ona Brazauskait (prekursorka feminizmu), Felicija Bortkevičien (zwana babcią litewskiej rewolucji) oraz wiele innych. Rola, jaką odegrały w kształtowaniu świadomości narodowej i budowaniu podstaw nowego państwa, była przeogromna także ze względu na warstwę, z której się wywodziły. Burmistrz Kowna Konstantinas Nekvedavičius wspominał, jak działał jego przykład, gdy jako szlachcic publicznie deklarował narodowość litewską.

Okres ten nosił jeszcze cechy sporu wewnętrznego. Mieczysław Dowojno-Sylwestrowicz wydawał po polsku antypolskie pismo „Litwa”, gdzie utwory, zaprawione litewskim szowinizmem, drukowała Helena Cepryńska, autorka z Białorusi. „My, Litwini nigdy się nie zaprzemy swojej narodowości, choć mówimy i piszemy po polsku” – deklarowała Stefania Wojniłowiczowa, a Otto Zawisza w „Hymnie Litwinów” nawoływał do wygnania Polaków „het, za Niemen”.

Ale nawet ci, którzy znajomość litewskiego wynieśli z domu, często woleli posługiwać się polskim. Patriarcha litewskiego odrodzenia narodowego Jonas Basanovičius korespondował po polsku z litewskim przedsiębiorcą i mecenasem Petrasem Vileišisem.
Rodzinne waśnie

Podczas wizyty księcia Dominika Dowgiałły w Polsce jacyś oficjele zagadnęli go, kiedy to „zbuntowane województwo kowieńskie wróci do Macierzy”? Poirytowany książę odpalił: „A kiedy to panowie oddacie nam Wilno?!”. Dowgiałło był przedstawicielem tych, co nie odrzucali kultury polskiej, ale uważali się za Litwinów. Był to ginący gatunek, choć jego światopogląd stał się jednym z motorów litewskiego nacjonalizmu. Jak zauważa Krzysztof Buchowski, „ruch narodowy posługiwał się m.in. tradycyjnymi resentymentami od dawna obecnymi w »separatystycznym«” nastawieniu szlacheckich Litwinów do Polaków”.

Sztandarową postacią tego środowiska był Michał Romer, żołnierz Legionów, adiutant Piłsudskiego, który długo wierzył, że oba narody znajdą wspólny język. Po akcji Żeligowskiego wiarę tę stracił i ostentacyjnie opowiedział się za Litwą. Był potem sędzią Sądu Najwyższego i reprezentował Litwę przed trybunałem w Hadze. Odegrał również ogromną rolę w budowie szkolnictwa wyższego.

Wielkie zasługi w budowaniu zrębów młodego państwa położył Tadeusz Dowgird, założyciel pierwszego, profesjonalnego muzeum archeologicznego i współtwórca flagi państwowej. Krzywicki oceniał, że Dowgird wykonał „moc roboty nad budową posterunków kultury litewskiej”.

Bohdan Paszkiewicz wspominał, jak ciotka zabrała go kiedyś do kuzyna, księdza Aleksandra Dąbrowskiego, który był zasłużonym działaczem litewskim. Gdy rozmowa zeszła na stosunki z Polską, ciotka powiedziała, że Litwini powinni wreszcie pogodzić się z Polakami. Kapłan zerwał się na to z miejsca i krzyknął: „Z Polakami? Nigdy! Prędzej z diabłem niż z Polakami”. Rozmowa toczyła się oczywiście po polsku, bo ten „zajadły litewski szowinista” znajomość polskiego wyniósł z domu, przy tym mieszkał ze swą siostrą, która litewskiego nie znała...

Andrzej Rondomański, który wychowywał się w polskim domu, opowiedział się po stronie litewskiej jako dojrzały człowiek. Od 1928 r. prowadził programy radiowe po polsku nadawane na Wileńszczyznę. Konrad Górski nazywał go „jednym z najgorszych polakożerców”. Brat Rondomańskiego mieszkał w Polsce i po jednej z audycji wysłał do mediów list, w którym napisał: „Ja, brat p. Andrzeja Rondomańskiego, głęboko dotknięty w swych najświętszych uczuciach narodowych, publicznie potępiam nieobliczalne jego wystąpienia i zrywam z nim wszelkie stosunki rodzinne”.

Michał Kwinto urodził się w tej części Wileńszczyzny, gdzie nawet na wsiach nie mówiono po litewsku. W 1915 r. spotkał w oflagu Litwinów, którzy uświadomili go narodowo. Po wojnie osiadł na Żmudzi, nakazał, by w domu mówiono tylko po litewsku, założył oddział szaulisów i został jego dowódcą. W tym czasie jego brat Henryk mieszkał w Warszawie i nie przyznawał się do „odszczepieńca”.

Po międzywojennym Kownie chodziła anegdotka, że „Litwą rządzą dwie Chodakowskie oraz pan Iłgowski”. Iłgowski był wpływowym biznesmenem, ale nawet on nie mógł dorównać siostrom. Zofia była żoną Antanasa Smetony – prezydenta republiki, a Jadwiga – Juozasa Tubelisa, długoletniego premiera. Chodakowskie znane była ze swej arcylitewskiej postawy. Franciszek Charwat, ambasador polski w Kownie, wspominał, jak podczas spotkania z pierwszą parą prezydent mówił po polsku, a jego żona nie zniżyła się do swego ojczystego języka i konwersowała po francusku.

Wybitny filozof Stasys Šalkauskas wychowywał się w polskim inteligenckim domu. W czasie studiów, jak pisze Paszkiewicz, „wyrobił się na zdeklarowanego litewskiego nacjonalistę”. Po 1918 r. został ideologiem i przywódcą młodzieży katolickiej oraz twórcą koncepcji państwa narodowo-wyznaniowego.

Związki z Litwą Donatasa Malinauskasa, sygnatariusza Aktu Niepodległości, miały charakter dość umowny. Urodził się na Łotwie, jego ojciec, carski oficer, był Polakiem z Kongresówki. Rodzina matki korzeniami tkwiła na Mazowszu. Za żonę Malinauskas pojął Polkę, a ich córka wyjechała na studia do Wilna. Przywiozła stamtąd kolejno dwóch pretendentów do ręki. Ojciec podał im jednak czarną polewkę, bo nie znali litewskiego. W końcu zaręczyła się z Viktorasem Stomą, synem litewskiego generała, zresztą też z rodziny polskiej. Stanisław Stomma wspominał, że ślubu miał im udzielać przyjaciel prezydenta, ksiądz Mironas, ale panna młoda uparła się, że przysięgę złoży tylko po polsku i Mironas musiał szukać polskiego koncelebransa...

Edmund Jakubowski wspominał o pewnej Litwince, która wsławiła się powiedzeniem: „Jestem kuzynką Piłsudskiego. Nie uważam tego za zaszczyt, lecz za hańbę”. Takich podzielonych rodzin było wiele. Czasem pole wyboru poszerzało się o dodatkowe opcje. Z trzech braci Iwanowskich jeden został Polakiem, drugi Litwinem, a trzeci Białorusinem!
Oddajcie Wilno!

Stanisław Narutowicz mawiał, że jeśli chodzi o narodowość, to Litwinem czuje się na drugim miejscu, bo przede wszystkim jest Żmudzinem!

Żmudź była obszarem, z którego wywodziło się wielu politycznych jastrzębi, jak Vladas Putvinskis, założyciel szaulisów. Pierwszą akcją tej paramilitarnej organizacji było udaremnienie przewrotu, jaki w 1919 r. szykowała Polska Organizacja Wojskowa. Putvinskis przeszedł metamorfozę narodową jako człowiek dojrzały i do końca życia nie nauczył się poprawnie wyrażać po litewsku.

Z podobnych sfer pochodził Vladas Nagevičius, dyrektor Muzeum Wojska i współautor nowego ujęcia historii Litwy, w której z Polski uczyniono głównego wroga. W dwudziestoleciu był jednym z liderów antypolskiego Kulturkampfu. Gdy jesienią 1939 r. tysiące uchodźców z Polski schroniło się na Litwie i najbardziej nawet nacjonalistyczne koła zawiesiły swą retorykę, Nagevičius wystąpił ze zjadliwą mową, w której szydził z tych, co niedawno chcieli iść na Kowno, a teraz proszą tu o kawałek chleba.

Pierwszy litewski minister spraw wewnętrznych urodził się w rodzinie szlacheckiej jako Władysław Staszyński. W 1930 r. był delegowany na poufne spotkanie z Piłsudskim. Niemcy byli bardzo zaniepokojeni rezultatami tej rozmowy, bo zbliżenie polsko-litewskie mogło pokrzyżować ich plany. Niestety Stašinskas okazał się bardziej ideologiem niż politykiem. Rozmowę z Marszałkiem zaczął od hasła zwrotu Wilna. Piłsudski najeżył się i z przełomu nic nie wyszło.

Ogromnie ważnymi postaciami dla nowego państwa byli bracia Biržiška. Piotr Łossowski zaliczał ich do „najbardziej nieprzejednanych” przeciwników porozumienia z Polską. Najaktywniejszy politycznie był Mykolas, inicjator rewizjonistycznego Związku Wyzwolenia Wilna. Organizacja ta odegrała kolosalną rolę w szerzeniu polonofobii oraz tworzeniu nowoczesnej ideologii państwowej. Według Henryka Wisnera „hasło wyzwolenia Wilna koła kierownicze uczyniły głównym czynnikiem integracji narodowej”.

Stanisław Stempowski pisał, że „jeżeli Polak żeni się z Rosjanką, dzieci ich są zwykle Ukraińcami lub Litwinami”. Pochodzenie z rodzin mieszanych owocowało czasem zaskakującymi wyborami tożsamościowymi. Było tak na przykład z Konstantym Komarem, który ochrzczony był w cerkwi i oficjalnie figurował jako Rosjanin. Przeszedł potem na katolicyzm, ale jego stosunki z polskim ziemiaństwem pozostały chłodne. Jego wnuk Władysław (olimpijczyk) wspominał, że dziadek uważał się za Litwina.

Dziadek Oskara Miłosza ożenił się z włoską primadonną, ojciec z córką rabina. On sam urodził się na Białorusi, większość życia spędził w Paryżu, był francuskim poetą, został litewskim dyplomatą... Czesław Miłosz pisze, że litewska opcja kuzyna była poniekąd zemstą na polskim środowisku ziemiańskim, które pogardzało tym dzieckiem wielokrotnych mezaliansów. Oskar, jako pierwszy przedstawiciel Litwy we Francji, dyskredytował Polskę na forum Ligi Narodów, oskarżając ją o pogromy Żydów oraz imperialistyczne apetyty.

W wypadku barona Stasysa Šilingasa o wyborze narodowym w dużym stopniu zadecydował ostracyzm towarzyski związany z faktem, że był on nieślubnym dzieckiem. W niepodległym państwie litewskim Šilingas zrobił błyskotliwą karierę; dwukrotny minister sprawiedliwości oraz przewodniczący Rady Państwa dał się poznać jako polityk zawzięcie antypolski.

Podobne okoliczności wpłynęły na los poety Liudasa Giry, który również pochodził z nieprawego łoża. Wychowywał się w domu przybranych rodziców w kulturze polskiej. Był człowiekiem bardzo utalentowanym i ambitnym, a jako szef litewskiego wywiadu zasłynął jako pogromca spiskowców z POW.
Cienka litewska polewa

Podczas zaborów ziemianie byli na Litwie ostoją polskości. Po 1918 r. ich postawy nie były już tak jednoznaczne. Przy okazji wyborów do litewskiego Sejmu Eugeniusz Romer stwierdzał, że wielu z nich agitowało na rzecz partii litewskich. Pomstując na tych, co „decydują się na zaprzaństwo narodowe, przestają być Polakami, zapisują się do litewskich partii, służą rządowi litewskiemu”, pisał z goryczą, że „w pierwszym rzędzie tej kategorii idą przedstawiciele rodowej arystokracji”.

Najbardziej znanym z tego grona był ordynat birżański Alfred Tyszkiewicz, który reprezentował Litwę na Konferencji Pokojowej w Paryżu i był jej pierwszym ambasadorem w Londynie. Dał się zapamiętać jako autor zjadliwych not demaskujących „awanturnicze zamiary Warszawy”, w których przekonywał, że Polska snuje agresywne plany nie tylko wobec Kowna, ale i Rygi. Podobną postawę zajęli Tyszkiewicze z Kretyngi, żmudzka gałąź Platerów oraz rozgałęziony ród Landsbergów, z którego pochodził Gabriel, uważany za ojca litewskiego teatru, dziadek Vytautasa Landsbergisa.

Większość arystokratów zajęła jednak pozycje biernie życzliwe. Konstanty Radziwiłł na przykład od polityki stronił, ale nie przeszkadzało mu to przyjaźnić się z prezydentem Smetoną i firmować kontrowersyjne inicjatywy młodego państwa (był na przykład honorowym dowódcą pułku Janusza Radziwiłła, uważanego na Litwie za bohatera). Ale nie brakło tu i ideowców, jak książę Tadeusz Puzyna, jeden z pierwszych ochotników armii litewskiej i kawaler Krzyża Pogoni.

Gdy w końcu 1920 r. nabrzmiewał konflikt o Wilno, Litwini zdali sobie sprawę, że Polacy dysponują sprawną kawalerią, podczas gdy oni mają tylko jeden pułk ułanów. Planowano rozbudowę jazdy, ale nie było komu tego powierzyć. Minister obrony Konstantinas Žukas powiedział wówczas do naczelnego wodza Žukauskasa: „Na Litwie jest tylko jeden człowiek, który nadawałby się do tego. Ale jest jeden problem – on jest Polakiem”.

Człowiekiem tym był pułkownik Bronisław Skomski. Przyjął on ofertę władz, ale chciał lojalnie uprzedzić zwierzchnika o swej narodowości: „Pan wie, że ja jestem Polakiem” – oznajmił. „Nic nie szkodzi – odparł Žukauskas – ja też”. Nawiasem mówiąc, rozmowy te toczyły się po polsku. Pierwszy minister obrony Litwy wspominał, że w domu rodzinnym używał „polskiego dialektu”.

Barwną postacią był Povilas Plechavičius, zapamiętany w Polsce jako organizator kolaboracyjnej formacji Vietin Rinktin. Paszkiewicz pisał o nim i jego bracie: „Obaj podawali się za Polaków... Obaj doskonale mówili po polsku, z trzech braci dwaj byli żonaci z rdzennymi Polkami i ordynansów dobierali sobie zawsze spośród Polaków. Wydaje się, iż nie udawali polskości, która była szczera, naturalna...”.

Podobnie jak w wojsku było w innych sferach, gdzie potrzebni byli ludzie z wiedzą i doświadczeniem. Michał Romer w liście do Witolda Abramowicza w 1930 r. pisał: „większość starszego pokolenia inteligencji litewskiej jest jeszcze taka, że jeno ją poskrob, a pod cienką polewką litewską znajdziesz tego samego inteligenta polskiego, jakim jesteś Ty i Piłsudski i pierwszy lepszy Polak z Wilna...”. Z takich kręgów wywodził się między innymi Ignas Adamkavičius, jeden z pierwszych litewskich pilotów, ojciec prezydenta Valdasa Adamkusa.
Kłopotliwe milczenie

Zarysowane zagadnienie na Litwie stanowi temat tabu, gdyż uderza w serce mitu założycielskiego, zgodnie z którym naród odrodził się z ludu, a szlachta (czytaj: Polacy) zajęła wobec tego procesu wrogą postawę.

Ale i w Polsce to kłopotliwy temat. Przede wszystkim nie wiadomo, jak tych ludzi zakwalifikować? Wielu uznałoby ich za zdrajców, ale trąci to mentalnością Kalego, bo jeśli zgermanizowany Polak, jak Wojciech Kętrzyński, wraca do korzeni, to dobrze, ale jeśli spolonizowany Litwin, to źle?

Przywykliśmy też do przekonania o hegemonii kultury polskiej w Europie Wschodniej. Stereotyp żywiołowej polonizacji Kresów stał się dogmatem, którego nie podważają nawet najwięksi obrazoburcy. To także fundament naszego dobrego samopoczucia historycznego. Dlatego trudno pogodzić się z faktem, że na „dzikiej” Litwie nasz model polityczno-kulturowy stracił w pewnym momencie na atrakcyjności i to nawet dla miejscowych, de facto polskich elit.

Więcej pod adresem http://www.polityka.pl/historia/1511308,2,polsko-litewskie-pomieszanie.r...

" mimo twej syzyfowej pracy lol :D" to sau emocije Wielkiego Patryoty.

Wielkiemu Patryotowi jeszcze pszypomne zhe w Wersalu 1919 roku Polska calemu szwiatowi objawiwa zhwe litwini sau pliemienem polskim. Myszl jest taka zhe Polska jak bendzhie ksziala tak i bendzie postempowawa stosunku do litwinuw i stosunku do Litwy. Jak my wiemi z historii Polska okupowawa czenszcz Litwy potem tau czenszcz inkorporowawa i potem polacy ktuzhy nie czuli nic do Litwy wytempili imie Litwy z okupowanai i inkorporowanai pszez Polske czenszczi Litwy. To lepeii mi nie muwczie zhe Pilsudski z Zhelegowskim byli litwinami bo to boli. Jezheli oni byli litwinami to takimi litwinami ktuzhy kszeli zguby Litwy.

polishrangerr " facet ma sowiecko/bolszewickie wyksztalcenie " ten point jest w tym jezheli Wielkiego Patryote Polski Pilsudskiego nazywasz koloborantem ktury brew woli swojego narodu ksziau zheby Polska okupowawa calau Litwe to w tedy masz wyksztaucenie sowiecko-bolszewickie. Pilsudski byl bochaterem walki z bolszewikami.

Pszypomne jeszcze raz zhe Pilsudski nie opierauszie na litwinach bo niemiau ich krengu poparczia on opierauszie na polakach ktuzhy byli mieszkancami Litwy i ktuzhy kszeli zheby Litwa straczyla swojau wolnoszcz i byla by pszyluonczona do mocarstwa polskiego. Taka byla chystoria. I to zhe on muwiui "Matulaitis dobry czluowiek ale litwin i czeba jego zmienicz" iliustruje jaki z Pilsudskiego byl litwin (zhriudluo A.Liekis).

polishrangerr,widziałam ten filmik i jestem po prostu zażenowana postepowaniem Litwinów . Okazuje się , że to strasznie zakompleksieni ludzie, którzy w ten sposób odreagowują fakt, że całą swoją kulturę materialną zawdzięczają Polakom lub jak kto woli polskojęzycznym Litwinom. Mają pretensje do współczesnych Polaków za to, że ich elity się spolonizowały i że dziś przedstawiciele największych litewskich rodów żyją w Polsce lub po prostu czują się Polakami.

wilenski tesz gra olojowe zhauniezhyki."są Mickiewicz, Syrokomla, Pilsudski, Milosz, Zdziechowski......... Sapieha, Chodkiewicz, Tyszkiewicz Radziwill i t.d. i t.p." i ich nazywa polscy litwini. Wam polacy nawet do gluowy nie pszychodzhi zhe kazhdy pszypadek jest prawie wyjontkowy i wiencai albo mneii z toscamoszcziau polskau niemajoncy nic spulnego. Napszyklad Milosz toscamiuiszie litwinem kturemu nie bylo wolno bycz litwinem. Teras Pilsudscki koloborowau z polakami i do Litwy pszyprowadzhiui armije polskau zheby Litwa straczyla wolnoszcz. A A.Mickiewicz to prawie pierwszy z litwimuw ktury na konferencii w Paryzhu 1843 roku okreszliui dleczego narud litewski stopniowo ubywa. A gdzhie jeszcze polsko jendzyczni litwini ktuzhy zbudowali tau Litwe ktura doszedla do diszeiiszego dnia. I ja miszle zhe i daleii puiidzhie a wy poszumiczie poszumiczie pokazaczie swoje ambicije znudzhiszie to wam i bendzhieczie sobie zhyli w Litwie w spokoju sobie i pokoju z innymi mieszkancami Litwy.

Z przykrością stwierdzam po raz kolejny, zresztą z tego co widzę, nie ja pierwsza, że dyskusja z panem nie ma kompletnego sensu. Pan nie prowadzi dialogu, tylko monolog. Zadałam panu konkretne pytanie, a pan wypisuje jakieś idiotyzmy. Zapiera się pan tego, o czym mówia, a z braku rzeczowej wiedzy i kompetencji (jedno z ulubionych pańskich słów) kompromituje pan - nie polską oświatę, tylko siebie i poziom litewskiej edukacji. Jest takie powiedzenie, że jak się ma taką sztukę przed sobą, to trudno zachować kulturę i dlatego powstrzymam się od dalszych dyskusji z panem. Proszę swe mądrości głosić na forach litewskich , tu chyba już nikt nie ma ochoty z panem "rozmawiać".