Historycy odnaleźli grób Zygmunta Sierakowskiego?

Naukowcy już od kilku miesięcy prowadzą prace badawcze na Górze Giedymina. W lutym br. odkryli pięć grobów, w których - jak przypuszczają - pogrzebani zostali powstańcy styczniowi. Dalsze prace przyniosły kolejne sensacyjne odkrycia - odnaleźli szczątki siedmiu osób, pogrzebanych bez należnego zmarłym szacunku, ze związanymi na plecach rękoma, zasypane wapnem. W jednym z grobów znaleźli nabój. Obok szczątków znalezione zostały guziki, sprzączki od pasków, kilka fragmentów tkaniny - pozostałości po ubraniach, medaliki, medaliony, krzyżyki.

Jak się przypuszcza, są to szczątki straconych przez władze carskie powstańców styczniowych. Wskazują na to medaliki, które mieli przy sobie. "Medaliki znaleźliśmy podczas poprzednich badań, teraz również. Pochodzą one z II połowy XIX wieku (...) Nie wiemy, w co byli ubrani powstańcy, ale zazwyczaj nosili przy sobie medaliki z wizerunkiem Matki Bożej" - poinformował rzecznik Litewskiego Muzeum Narodowego Arminas Šileikis.

Szczątki jednego z mężczyzn były pogrzebane osobno, na prawej ręce miał on złotą obrączkę z napisem na wewnętrznej stronie: "Zygmunt Apolonija 11 Sierpnia / 30 Lipca 1862 r.". Historycy sądzą, że może to być gen. Zygmunt Sierakowski herbu Dołęga, jedna z najważniejszych postaci powstania styczniowego na Litwie. Napis na obrączce zgadza się z datą ślubu Zygmunta Sierakowskiego i Apolonii z Dalewskich Sierakowskiej.

W latach 1863-1864 na placu Łukiskim rozstrzelanych zostało 21 powstańców, w tym przywódcy powstania Zygmunt Sierakowski i Konstanty Kalinowski. Skazańcy zostali pogrzebani przez władze carskie w tajemnicy przed bliskimi i społeczeństwem - niewykluczone, że właśnie na Górze Giedymina, gdzie już po powstaniu listopadowym 1831 r. na rozkaz cara Mikołaja I urządzono fortecę.

O tym, że grób powstańców jest na Górze Giedymina, już w 1904 r. pisał w swoim "Przewodniku po Wilnie" Władysław Zahorski: "W połowie północnego zbocza góry znajduje się placyk, na którym w r. 1863 w nocy żandarmi grzebali zwłoki straconych na Łukiszkach uczestników powstania. Tu między innymi był pogrzebany Zygmunt Sierakowski. Na wiosnę w r. 1921 w tem miejscu ustawiono krzyż drewniany wykonany według wzoru danego przez znakomitego rzeźbiarza Antoniego Wiwulskiego. Powiadają, że nieco wyżej grzebano zwłoki straconych w r. 1831". Zdaniem Zahorskiego, zostali tam pogrzebani również ks. Stanisław Iszora i Bolesław Kajetan Kołyszko.

W sierpniu 1917 r. na Górze Giedymina został ustawiony krzyż, ale tego samego dnia okupacyjne władze niemieckie usunęły go. Krzyż ponownie wzniesiony został w 1921 r. W 1925 r. obok krzyża odsłonięte zostały dwie tablice pamiątkowe w języku polskim: na jednej był napis "Nieznanemu żołnierzowi", na drugiej - nazwiska powstańców straconych w 1863 r. na placu Łukiskim. W czerwcu 1940 r. krzyż został usunięty. 

Czy rzeczywiście na Górze Giedymina odkryte zostały szczątki powstańców, potwierdzić muszą bardziej szczegółowe badania. Cały materiał antropologiczny został przekazany Katedrze Antropologii Wydziału Medycyny Uniwersytetu Wileńskiego. Archeolodzy zaś dalej będą badali, jakie tajemnice skrywa Góra Giedymina.

Na podstawie: lrkm.lt, BNS, lnm.lt