IPN w poszukiwaniu bohaterów AK na Litwie

W dniach 19-20 lipca przeprowadzono prace ekshumacyjne grobu drużynowego 8 drużyny 3 kompanii 6 Wileńskiej Brygady AK - kaprala Edwarda Buczka ps. "Grzybek". Kapral Edward Buczek poległ 1 sierpnia 1944 roku w kolonii Michnokiemie koło Podborza w starciu z oddziałem strzelców górskich Wermachtu. Ekshumacja była bardzo trudna ze względu na rosnące na grobie potężne drzewo. Jednak mimo trudności natury technicznej prace zakończyły się pomyślnie i szczątki podjęto. Przy szczątkach znaleziono fragmenty munduru wraz z guzikami oraz orzełka z jednym skrzydłem z polskiej czapki wojskowej. Drugie skrzydło najprawdopodobniej zostało odstrzelone.

22 lipca 1944 roku na tzw. Długiej Wyspie w Puszczy Rudnickiej nad rzeką Wisińczą z rąk sowietów zginął porucznik Wojciech Stypuła "Bartek", żołnierz AK. Został pochowany niedaleko miejsca, w którym zginął. Dokładnie w rocznicę jego śmierci, w dniu 22 lipca 2017 r. zespół Wydziału Kresowego odnalazł i ekshumował szczątki "Bartka".

Na starym cmentarzu we wsi Wersoczka ekshumowane zostały szczątki Stanisława Masiuka ps. "Moroz", który zginął walcząc o wyzwolenie rodzinnych Ejszyszek. 

Tożsamość odnalezionych żołnierzy zostanie potwierdzona badaniami DNA. 

Największą zagadką i wyzwaniem dla badaczy pozostaje miejsce pochówku por. Jana Borysewicza ps. "Krysia", dowódcy lokalnych wydziałów AK i Samoobrony. "Krysia" zginął 21 stycznia 1945 roku w sowieckiej zasadzce w Kowalkach (nieopodal Dubicz). Jego ciało enkawudziści wozili po miasteczkach i wsiach, wystawiając je na widok publiczny. Ostatni raz widziane było w Ejszyszkach. Właśnie w Ejszyszkach, na terenie dawnej żydowskiej mykwy badacze IPN rozpoczęli poszukiwania szczątków legendarnego przywódcy. 

"To jest ważne: ludzie nie mogą w dalszym ciągu leżeć po lasach, na bagnach, na łąkach - trzeba do nich dotrzeć. Z czysto ludzkiego punktu widzenia, trzeba ich pochować. Dla nas są to żołnierze, którzy walczyli o wolność tych ziem i zginęli. To jest obowiązek państwa polskiego, żeby ich godnie pochować i przywrócić pamięci" - w rozmowie z Wilnoteką powiedział dr Leon Popek z Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.  Montaż: Paweł Dąbrowski, Ara Nersisian