Janina Strużanowska odznaczona Krzyżem za Ratowanie Ginących

Janina Strużanowska urodziła się 25 listopada 1905 r. w Czerwonym Dworze k. Niemenczyna. Początkowo uczyła się w szkole powszechnej w Czerwonym Dworze, potem w Gimnazjum Sióstr Urszulanek w Wilnie. W 1924 r. wstąpiła na Wydział Lekarski Uniwersytetu Stefana Batorego. Studiowała na nim z przerwami do 1931 roku. Edmund Mieczysław Jastrzębiec-Strużanowski, za którego wyszła za mąż w 1930 r., jako wojskowy był przenoszony z miejsca na miejsce, pełnił służbę w Drui, Zawiasach, Trokach. Ostatni rok akademicki 1932/1933 J. Strużanowska spędziła na Uniwersytecie Warszawskim i tam otrzymała dyplom uczelni. W 1934 r. Strużanowscy zamieszkali na terenie Warszawskiej Cytadeli. Latem 1939 r. J. Strużanowska wyjechała z dziećmi z Warszawy na wakacje do Kolonii Magistrackiej koło Wilna, gdzie rodzina kończyła budować dom. Tam zastała ją wojna.

Po kapitulacji Warszawy jednostka męża wycofała się w stronę Lublina, gdzie Strużanowski został ranny. Na wiadomość o tym Janina Strużanowska wysłała dzieci do babci, do wsi Błusina, a sama udała się do Warszawy. Z okupowanej Warszawy powróciła do Wilna. Zaczęła pracować w Komitecie Pomocy Uchodźcom. W latach 1940-1941 pracowała na Stacji Dezynfekcyjnej mieszczącej się wówczas w pobliżu kościoła śś. Piotra i Pawła.

Podczas okupacji niemieckiej rodzina Strużanowskich mieszkała już w domu przy ul. Žuvedrų. Tutaj, na prośbę księdza Leona Puchaty, Strużanowska w 1943 r., przed likwidacją getta, ukrywała 18-letnią Żydówkę Helenę Kac i jej siostrę, ukrywała też inną kobietę narodowości żydowskiej, prawniczkę, która przedstawiała się jako Werykowska. W lipcu 1944 r. Wilno opanowała Armia Czerwona. Wówczas z dzielnicy Zwierzyniec do posesji Strużanowskiej przy ul. Žuvedrų przeniesiony został szpital partyzancki, w którym leczono akowców rannych podczas operacji "Ostra Brama". Od 1945 r. Strużanowska pracowała w Republikańskiej Poradni Przeciwgruźlicznej jako kierowniczka laboratorium. W 1953 r. została aresztowana. Oskarżono ją, że słucha radia z Londynu i przekazuje usłyszane wiadomości innym osobom. W domu przeprowadzono rewizję. Zabrano książki, listy od męża i jego brata, który był w Armii Andersa.

W latach 60. rozpoczął się nowy etap w działalności Janiny Strużanowskiej. 13 lutego 1961 r. ona, jak też Janina Pieniążkowa, Jerzy Orda i inni reprezentanci inteligencji wileńskiej, założyli pierwszy po wojnie amatorski Polski Zespół Dramatyczny przy Wileńskim Klubie Pracowników Łączności. Od 1965 r. artyści amatorzy przeszli pod opiekę Klubu Pracowników Medycyny w Wilnie. Za życia Strużanowska doczekała się jedynego wyróżnienia - Odznaki "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Zmarła 26 stycznia 1984 r. Pochowana została na Cmentarzu Antokolskim przy kościele śś. Piotra i Pawła w Wilnie. 

Na podstawie: Inf. wł, president.lt