Kim jest logopeda?

Olga Czerniawska, 3 listopada 2016, 12:03

Fot. Olga Czerniawska

Nazywam się Olga Czerniawska. Pracuję jako logopeda w przedszkolu Žilvitis znajdującym się w gminie jaszuńskiej rejonu solecznickiego. Na co dzień stykam się z dziećmi, które borykają się z problemem poprawnej wymowy. Niestety, ten problem jest coraz powszechniejszy. Zahamować jego rozwoju może jedynie niezwłoczna interwencja logopedyczna w pierwotnej fazie jego pojawienia się. Z racji tego, że w formowaniu poprawnej wymowy u dzieci nieoceniony udział mają rodzice, i to już od najwcześniejszych chwil życia dziecka, postanowiłam zorganizować informacyjne zajęcia dla rodziców, podczas których omówię możliwości rozwiązywania problemów związanych z wadami wymowy u dzieci oraz przybliżę postać logopedy.

1. Kim jest logopeda?
Logopeda jest to osoba, której głównym zadaniem jest usuwanie wad wymowy u dzieci .

2. Jak pracuje logopeda?
Logopeda najliczniejszą grupę stanowi oczywiście dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, u których zajęcia logopedyczne wpisane są najczęściej w harmonogram pracy przedszkola. Tutaj pracuje się głównie z opóźnionym rozwojem mowy, wadami wymowy, trudnościami w czytaniu i pisaniu a także dzieci z zaburzonym czy uszkodzonym słuchem.

3. Kiedy należy pójść z dzieckiem do logopedy?
Nie ma odpowiedzi na to pytanie, ponieważ na wizytę taką nigdy nie jest zbyt wcześnie. Do logopedy można się udać nawet po poradę nt. karmienia dziecka lub sposobów stymulowania rozwoju jego mowy. Zawsze należy się natomiast udać w sytuacji, gdy rodzicielska intuicja mówi, że coś nie jest w porządku. To właśnie opiekunowie dziecka, którzy przebywają z nim najwięcej, najlepiej czują, gdy rozwój dziecka nie przebiega w prawidłowy sposób. Spotkanie ze specjalistą albo uspokoi rodzica, albo dzięki niemu zostanie podjęta szybka interwencja, co może wpłynąć na szybsze rozwiązanie problemu dziecka. Dla obu powodów warto się wybrać do logopedy jak najszybciej.

4. Jaki jest prawidłowy rozwój mowy dziecka i od czego zależy?
Prawidłowy rozwój mowy dziecka przebiega w sposób etapowy. Wyróżnia się 4 następujące po sobie kolejno okresy:
1. okres melodii (0–1 rok życia)
2. okres wyrazu (1–2 rok życia)
3. okres zdania (3–4 rok życia)
4. okres swoistej mowy dziecięcej (5–7 rok życia)

W wieku 6 lat, czyli pod koniec okresu przedszkolnego, wymaga się już od dziecka poprawnego wymawiania wszystkich głosek języka polskiego oraz opanowania właściwego sposobu mówienia. Wiadomo, że u różnych dzieci mowa może się rozwijać w różnym tempie, jednak przyjęto, że opóźnienie w zdobywaniu umiejętności nie powinno przekraczać 6 miesięcy (za D. Emiluta-Rozya, Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym). Mimo tego marginesu czasowego zawsze należy jednak dokładnie obserwować dziecko, a w razie wątpliwości zgłosić się do specjalisty, który oceni to w sposób obiektywny. Staram się przestrzegać rodziców przed zbędnym porównywaniem dziecka do rówieśników. Rozwój mowy jest procesem indywidualnym i zależy przecież od wielu czynników, w tym także przed- i okołoporodowych.

U każdego dziecka ważny jest zarówno jego rozwój psychofizyczny, jak i emocjonalny oraz społeczny. Duży wpływ ma działanie układu nerwowego, budowa anatomiczna i sprawność aparatu artykulacyjnego dziecka oraz jego funkcje (np. sposób oddychania oraz to, w jaki sposób przyjmuje pokarm). Nie bez znaczenia jest również środowisko, w którym przebywa dziecko. Wbrew powszechnym mitom rozwój mowy dziecka nie jest zależny od płci, a przebieg rozwoju mowy chłopców i dziewczynek nie różni się od siebie. Powielanie mitów może być krzywdzące, a zwlekanie z podjęciem działań niekorzystne dla dziecka.

5. Jakie są najczęstsze problemy logopedyczne u dzieci w przedszkolu ?
W mojej pracy najczęściej spotykam się z wadami wymowy, a najliczniejsza grupa moich podopiecznych to dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Przyczyny to najczęściej osłabienie sprawności lub funkcji aparatu artykulacyjnego. Warto dodać, że wady wymowy mogą mieć również inne przyczyny, np. anatomiczne, słuchowe, mogą być wynikiem powielania nieprawidłowych wzorców itd.). Warto zadbać o usunięcie wad wymowy jak najwcześniej, wykorzystując fakt, że im wcześniej, tym szybciej oraz efektywniej można uzyskać oczekiwane rezultaty. Jako aktywny zawodowo logopeda coraz częściej u młodszych dzieci odnotowuje stan opóźnionego rozwoju mowy (ORM), który niestety w większości przypadków wynika z niedostatecznej stymulacji otoczenia.

W dzisiejszych czasach rodzice coraz mniej mówią do swoich dzieci, a wspólne czytanie zastępuje najczęściej oglądanie telewizji lub granie na komputerze. Rodzice często nie zdają sobie sprawy z tego, jak duży wpływ mają na kształtowanie mowy swoich dzieci.

6. Radzę rodzicom
Istnieje wiele działań logopedycznych, które rodzic może sam podejmować profilaktycznie, by wspomagać rozwój mowy swojego dziecka. Ja przede wszystkim zachęcam opiekunów do… mówienia! Mówienia, opowiadania, dialogowania z dzieckiem. Dziecku należy od początku pokazywać, że komunikacja jest ważna oraz że może być ciekawą interakcją dwóch lub więcej osób. Nigdy nie należy jednak zmuszać dziecka do porozumiewania się słownego, gdyż presja może spowodować odwrotny skutek. Należy być cierpliwym i dawać dziecku pole do ekspresji werbalnej, nie zapominając o pozytywnych wzmocnieniach do podejmowanych przez nie prób komunikacji.

W przypadku dzieci włączonych w stały tok terapii logopedycznej chciałabym zwrócić uwagę na potrzebę zaangażowania się rodziców w terapię, czyli kontynuowanie jej w domu zgodnie z zaleceniami osoby prowadzącej zajęcia. Logopeda pełni najczęściej funkcję przewodnika, który pokazuje, jak pracować, by osiągnąć oczekiwany rezultat. Natomiast to rodzic powinien się starać, by wypracowane w gabinecie logopedycznym umiejętności można było wykorzystać w życiu codziennym.