Legioniści spod Dyneburga spoczęli wśród towarzyszy broni

Uroczystość rozpoczęła się mszą św. w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Ławkiesach celebrowaną przez biskupa diecezji jełgawskiej Edwarda Pawłowskiego, miejscowego proboszcza ks. Rolanda Szakala i ks. mjr Grzegorza Przewrockiego - kapelana polskich żołnierzy stacjonujących na Łotwie w ramach kontyngentu NATO. 

"Oddajemy ich szczątki narodowi łotewskiemu i polskiemu, aby można było na ich trumnach złożyć pożegnalny pocałunek. Dar ojczyzny żegnającej bohaterów, którzy złożyli ofiarę swojego życia. Za ciebie Polsko, dla Twojej chwały. Dla Twojej wolności. Dla Twojej niepodległości. I niepodległości bratnich narodów. Drodzy bracia i siostry w Chrystusie Panu, dzisiaj pochylamy się nad żywotami żołnierzy, którzy poszli na służbę niepodległości. Nadszedł wreszcie czas, kiedy armia żołnierza polskiego wychodzi z letargu niepamięci" - zaznaczył ks. mjr Grzegorz Przewrocki.

Pożegnalny pocałunek w imieniu władz Rzeczypospolitej złożył na trumnach obecny na tej uroczystości sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP Jarosław Sellin. Podkreślił, że niepodległa Polska i niepodległa Łotwa są sobie bliskie i potrzebne. "Niech przypomina o tym polska kwatera wojenna na miejscowym cmentarzu, mogiła tych, którzy oddali swoje życie dla naszej wspólnej, polskiej i łotewskiej niepodległości" - dodał.

Legioniści zostali pochowani wśród swych kolegów i towarzyszy broni, od prawie stu lat spoczywających w polskiej kwaterze wojskowej na cmentarzu w Ławkiesach, gdzie znajdują się zbiorowe mogiły kilkudziesięciu żołnierzy z 1 Pułku Piechoty Legionów. Zostali tam pochowani również żołnierze polegli w walkach o Grzywę (łot. Grīva) w dniach 27-28 września 1919 r.

Ławkiesy (łot. Laucese) są jedną z 5 gmin tzw. Powiatu Iłłuksztańskiego, wciskającego się wąskim pasem na południowym brzegu Dzwiny pomiędzy Inflanty a historyczną Wileńszczyznę i wciąż zamieszkałego przez Polaków, którzy niegdyś stanowili tu większość. Po walkach 1919 r. teren ten objęto administracją polską, był on obiektem sporu granicznego polsko-łotewskiego, jednak ostatecznie - jako część dawnej guberni kurlandzkiej - znalazł się on w granicach nowego państwa łotewskiego. Z okolic Iłukszty pochodzi np. obecny zwierzchnik Kościoła katolickiego na Łotwie, Polak, arcybiskup Rygi ks. Zbigniew Stankiewicz.

Jesienią 1919 i na początku 1920 r. wojsko polskie pod dowództwem gen. Edwarda Rydza Śmigłego przyszło z pomocą Łotyszom i w ramach tzw. Kampanii Łatgalskiej połączone siły polsko-łotewskie wyzwoliły z rąk bolszewików Łatgalię, czyli dawne Inflanty Polskie. We wrześniu 1919 r. w miejscowości Katymiołka pochowano dziewięciu poległych żołnierzy 1 Dywizji Legionów, w tym jednego z pierwszych polskich czołgistów, poległych w walce o Dyneburg. W trakcie wykopalisk i badań archeologicznych, prowadzonych w latach 2016-2017 udało się nawet ustalić tożsamość tych żołnierzy - siedmiu szeregowców, jednego kaprala i jednego plutonowego.

Po uroczystości w Ławkiesach polska delegacja złożyła też wieńce pod Krzyżem na Słobódce w pobliskim Dyneburgu. Upamiętnia on największy cmentarz polskich żołnierzy, walczących o wyzwolenie Łatgalii i niepodległość Łotwy. W czasach sowieckich polska kwatera została bezpowrotnie zniszczona.

Uroczystości zostały zorganizowane przez Dyneburski Oddział Związku Polaków na Łotwie "Promień" przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz we współpracy z Ambasadą RP w Rydze i Fundacją "Pomoc Polakom na Wschodzie". W 2018 r. Fundacja ta planuje renowację całej kwatery wojennej w Ławkiesach oraz konserwację zachowawczą krzyży na wszystkich polskich kwaterach wojennych z lat 1919-1920 r. w okolicach Dyneburga.

Zdjęcia: Jan Wierbiel
Montaż: Paweł Dąbrowski