Losy dworku w Wilkiszkach - dzieje malarzy i powstańców
Wilnoteka.lt, 23 marca 2015, 11:47
Dworek w Wilkiszkach, fot. salcininkai.lt
Dworek w Wilkiszkach, miejsce związane z historią życia polskich malarzy i powstańców, powoli odzyskuje dawne piękno. Mimo że na remont trzeba było trochę poczekać, widać już efekty prowadzonych prac. Obiekt ma w przyszłości służyć jako ośrodek dla młodzieży.
Dwór w Wilkiszkach przed rozpoczęciem remontu, 2014 r.
Po zamknięciu szkoły dworek niszczał. Pierwsze projekty jego renowacji pojawiły się w grudniu 2011r. Powstały wówczas projekt zgłoszono do Solecznickiej Lokalnej Grupy Działania w ramach konkursu programu LEADER. Zgodnie projektem, po renowacji i częściowej przebudowie wnętrz, dworek ma się stać centrum turystycznym dla dzieci i młodzieży. Planuje się, że dworku w dworku w Wilkiszkach zostanie utworzony kompleks turystyczny z salą konferencyjną i wystawową, muzeum, motelem. Tutaj będą organizowane obozy letnie, imprezy artystyczne (koncerty muzyczne, przedstawienia teatralne, projekcje filmowe, przeglądy twórczości amatorskiej i profesjonalnej), warsztaty, spotkania oraz inne działania o charakterze kulturalnym i integracyjnym.
Mimo, że na rozpoczęcie remontu trzeba było trochę zaczekać, w tej chwili widać wyraźnie, jak dwór się zmienia. W ramach trwających od prawie roku prac remontowych zostały wymienione okna i dach, odnowiono konstrukcję i ściany budynku. Obecnie remontowane są schody, a także odnawiana elewacja pałacu, z zachowaniem przy tym autentyczności bogatej dekoracji w postaci misternie wyciętych z drewna elementów zdobiących ganek, ściany i okap oraz tworzących oprawę okien.
Dwór w Wilkiszkach, wygląd obecny
Mówiąc o Wilkiszkach, warto wspomnieć o historii dworu i jego mieszkańców. Tak jak w przypadku większości polskich dworów, była ona związana z dramatycznymi losami walki o niepodległość ojczyzny. Dwór zbudowany był w 1847 roku przez Wincentego Dmochowskiego (1805-1862), syna Ignacego, marszałka szlachty powiatu oszmiańskiego, i Marii z Zenowiczów. Urodzony w Nahorodowicach koło Zdzięcioła uczył się malarstwa w wileńskiej pracowni słynnego Jana Rustema, profesora Uniwersytetu Wileńskiego, studiował także rzeźbę pod kierunkiem Kazimierza Jelskiego. Po wybuchu Powstania Listopadowego pozostawił malarstwo i ruszył do walki w korpusie generała Henryka Dembińskiego.
Po upadku powstania przeszedł razem z 20-tysięcznym oddziałem armii generała Macieja Rybińskiego do Prus. Na emigracji przebywał do 1837 roku, na mocy amnestii powrócił na Wileńszczyznę i zamieszkał w Wilnie. Dość szybko zyskał uznanie jako malarz a także twórca scenografii teatralnych i operowych. Jego najsłynniejsze obrazy to "Jezioro Świteź" (1850), "Panorama Wilna z góry Bouffałowej" (1853), "Widok kościoła pobazyliańskiego w Nowogródku" (1856), "Tuhanowicze - dwór nad stawem" (1860). W 1840 roku założył w Wilnie prywatną szkołę malarską, do której uczęszczali między innymi i byli jego uczniami: Helena Skirmunttówna, Tadeusz Gorecki, Józef Marszewski. Natomiast w 1854 roku - razem z Kazimierzem Jelskim i Kanutym Rusieckim - zorganizował Szkołę Sztuk Pięknych, w której nauki pobierali nie tylko malarze, ale i rzeźbiarze. Mając wiele źródeł dochodów, mógł pozwolić sobie na kupno majątku w Wilkiszkach i zbudować tam dwór.
"Pożar lasu" - obraz Wincentego Dmochowskiego, 1860 r.
Z Wilkiszkami związany był również malarz, poeta, publicysta, a także powstaniec - Edward Bonifacy Pawłowicz (1825-1909). Na wielu rysunkach jego autorstwa uwieczniony jest tamtejszy dwór i park. Malarstwa uczył się w Wilnie od 1836 roku u Kanutego Rusieckiego i Karola Rypińskiego. W 1853 roku ukończył petersburską Akademię Sztuk Pięknych i udał się w artystyczną podróż po Europie. Przebywał we Włoszech, Hiszpanii i Francji. W 1859 roku osiadł w Nowogródku i uczył w tamtejszym gimnazjum. Kiedy wybuchło Powstanie Styczniowe, wziął w nim czynny udział, a po jego upadku został aresztowany i zesłany do Pietrozawodska.
Trzecim malarzem-powstańcem, związanym z dworem w Wilkiszkach, był Władysław Dmochowski (1838-1913), syn Wincentego, który po ojcu odziedziczył nie tylko majątek, ale i talent malarski. Naukę rozpoczął w Wilnie, a w 1857 roku wyjechał do Paryża, by doskonalić swoje malarskie umiejętności. Do kraju wrócił w 1862 roku. Wkrótce wybuchło powstanie i Władysław, idąc w ślady ojca, włączył się do walki. Po upadku powstania trafił do więzienia, a jego majątek został skonfiskowany.
W ten sposób w Wilkiszach skończyła się historia malarzy-powstańców. Kolejni prywatni właściciele w okresach zaborów to przede wszystkim carscy urzędnicy. Być może jednak w pięknym, malowniczym zakątku, który po remoncie ma służyć młodzieży, będzie miejsce także dla młodych artystów.
Na podstawie: salcininkai.lt, dworypogranicza.pl
Komentarze
#1 Znałam ten dworek,
Znałam ten dworek, odwiedzałam go będąc dzieckiem na letnich wakacjach gdy przyjeżdżałam do cioci i wujka na wakacje - byli nauczycielami w tej szkole i mieszkali tam....
To miejsce to część mojego dzieciństwa a teraz juz tylko zyje w moich wspomnieniach, to był cudowny czas biegania po łąkach nad rzeczką, bawienia się w szkołę w prawdziwej szkole !!, zbieranie malin w przyszkolnych ogrodzie na terenie należącym do szkoły... ojej jak było pięknie !!
#2 Ze zdjęć wynika , że dworek
Ze zdjęć wynika , że dworek wygląda co raz ładniej .Jak nowy , a jego historia tez bardzo ciekawa .